Explainer: ସାଧାରଣତଃ ଗ୍ରହରୁ ଗ୍ୟାସର ଲାଞ୍ଜ ବାହାରିନଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକ୍ରିୟା କାରଣରୁ ଘଟୁଛି । ଏହି ଗରମ ଗ୍ରହ ବୃହସ୍ପତି ତା’ର ନକ୍ଷତ୍ରର ଅତି ନିକଟତର ହେବାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କାରଣ ହେଉଛି ଗ୍ରହରୁ ବାହାରୁଥିବା ଗ୍ୟାସ୍ ଏକ ଲାଞ୍ଜର ରୂପ ନେଉଛି ।
ମହାକାଶରେ କୌଣସି ଜିନିଷ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଚାରିପଟେ ଘୂରି ବୁଲୁଛି, ତେବେ ତାହା କୌଣସି ଗ୍ରହ ହେବା ଜରୁରୀ ନୁହେଁ। ଏହାର ଆକାର ଓ ଓଜନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିଥାଏ ଯେ ଏହା ଗ୍ରହ, ଉପଗ୍ରହ, ଗ୍ରହାଣୁ ନା ଧୂମକେତୁ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଗ୍ରହରେ ଧୂମକେତୁ ଭଳି ଲାଞ୍ଜ ଅଛି ତେବେ କ’ଣ ହେବ? ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏପରି ଏକ ଗ୍ରହର ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି ଯାହା ଧୂମକେତୁ ପରି ଗ୍ୟାସ ଲେଜ୍ ତିଆରି କରୁଛି ଏବଂ ଏହା ଏକ ଛୋଟ ମୋଟା ଲାଞ୍ଜ ନୁହେଁ ବରଂ ୫୬୩ ହଜାର କିଲୋମିଟର ଲମ୍ବା । କିନ୍ତୁ ଏପରି କାହିଁକି ଘଟୁଛି, ଏକ ଗ୍ରହରୁ ଏଭଳି ଲାଞ୍ଜ କେମିତି ବାହାରିପାରିବ? ଗବେଷକମାନେ ଏହି ସବୁ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଇଛନ୍ତି।
ଏହି ଲାଞ୍ଜ କେଉଁ ଗ୍ରହର ଅଟେ?
ୱାଏସପି-୬୯ ବି ହେଉଛି ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ ଥିବା ଏକ ଗ୍ରହ ଯାହା ୧୬୦ ଆଲୋକବର୍ଷ ଦୂରରେ ରହିଛି । ୱାଏସପି-୬୯ ବି ମାତ୍ର ୩.୯ ଦିନରେ ତାର ନକ୍ଷତ୍ରକୁ ପରିକ୍ରମା କରିଥାଏ । ଲସ୍ ଆଞ୍ଜେଲସ୍ (ୟୁସିଏଲ୍ଏ)ର ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଅଫ୍ କାଲିଫର୍ଣ୍ଣିଆର ଡାକୋଟା ଟେଲରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ଗବେଷକ ଦଳ ଏହି ଗରମ ବୃହସ୍ପତିକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଗବେଷଣା ‘ଦ ଆଷ୍ଟ୍ରୋଫିଜିକ୍ସ ଜର୍ଣ୍ଣାଲ’ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି।
ଗରମ ବୃହସ୍ପତିଙ୍କ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଗ୍ୟାସ
ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏହାକୁ ଗରମ ବୃହସ୍ପତିଙ୍କ ସ୍ଥିତିରେ ରଖିଛନ୍ତି। ଏଭଳି ଗ୍ରହ ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳରେ ବୃହସ୍ପତିଙ୍କ ଆକାରର ହୋଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅତ୍ୟଧିକ ଥଣ୍ଡା ହେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗରମ ହୋଇଥାଏ କାରଣ ସେମାନେ ନକ୍ଷତ୍ରର ଅତି ନିକଟତର ଅଟନ୍ତି । ଏଭଳି ଗରମ ବୃହସ୍ପତି ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ କରୁଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଗ୍ୟାସ ନିଷ୍କାସନ ହାର ସେକେଣ୍ଡ ପିଛା ପ୍ରାୟ ୨ ଲକ୍ଷ ଟନ୍ । ଏଥିରେ ଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଗ୍ୟାସ୍ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଓ ହିଲିୟମ।
କାହିଁକି ଏହି ଗ୍ୟାସ୍ ନିର୍ଗତ ହେଉଛି?
ଗରମ ବୃହସ୍ପତି ଗ୍ରହମାନେ ସେମାନଙ୍କ ନକ୍ଷତ୍ରର ଅତି ନିକଟତର ଅଟନ୍ତି । ତେଣୁ ନକ୍ଷତ୍ରର ବିକିରଣ, ବାହ୍ୟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗରମ ହୋଇଯାଏ, ଯାହା ଫଟୋ ବାଷ୍ପୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରେ । ଏଥିରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ ଓ ହିଲିୟମ ଭଳି ହାଲୁକା ଗ୍ୟାସ୍ ଖୁବ୍ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ବର୍ତ୍ତିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଏ। ସମୟ କ୍ରମେ ଏହି ନକ୍ଷତ୍ର ସମଗ୍ର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବାହ୍ୟ ସ୍ତରକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥାଏ ।
ଲାଞ୍ଜ କେମିତି ତିଆରି ହେଉଛି?
କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏକାକୀ ହୁଏ ନାହିଁ, ଗ୍ରହର ନକ୍ଷତ୍ରରୁ ନିର୍ଗତ ସୌର ପବନ ଗ୍ରହରୁ ବାହାରୁଥିବା ଗ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ଦିଗ ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଲେଞ୍ଜ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ସୌର ପବନରେ ନକ୍ଷତ୍ରରୁ ଆସୁଥିବା ଆରୋପିତ କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ପବନ ରହିଥାଏ, ଯାହା ଗ୍ରହରୁ ବାହାରୁଥିବା ଗ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇ ଏହାକୁ ଧୂମକେତୁ ପରି ଲାଞ୍ଜ ଭଳି ଆକାରର କରିଥାଏ ।
ଗବେଷକମାନେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଲାଞ୍ଜ ଏହାର ଗ୍ରହ ଠାରୁ ୭ ଗୁଣ ଲମ୍ବା । ବିଗତ ୭ ବିଲିୟନ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥିବୀର ୭ଟି ପୃଥିବୀ ଭଳି ଓଜନ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହର ସମଗ୍ର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ନଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ ବୋଲି ସେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ। ଏଭଳି ଭାବେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଗ୍ୟାସ ହଜିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ଏହାକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛି।
ଏହି ଅନୁସନ୍ଧାନ କାହିଁକି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ
ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ୍ସୋପ୍ଲେନେଟର ଲେଜ୍ ଏବେ ବି ଅତ୍ୟନ୍ତ ରହସ୍ୟମୟ କାରଣ ସେମାନେ ବଦଳିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ଅଧ୍ୟୟନ ଗ୍ରହବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଏବଂ ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ବହୁତ କିଛି କହିପାରିବ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେମାନେ ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କ ଆଚରଣ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପବନ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ସୂଚନା ପାଇପାରିବେ । ଏହା ମଧ୍ୟ ଆମକୁ ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଙ୍କ ବିଷୟରେ ଏକ ଉତ୍ତମ ଧାରଣା ଦେବ।
ସୌରମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ ଥିବା ନକ୍ଷତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ ଆମ ସୂର୍ଯ୍ୟର କୌଣସି ପର୍ଯ୍ୟାୟର ସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଆଜି ଆମେ ଜାଣିନାହୁଁ । ଏହି ଆଧାରରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଚକ୍ରକୁ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ନୂତନ ଜିନିଷ ଖୋଜୁଛନ୍ତି । ଏହା ଦ୍ୱାରା ଯେ କୌଣସି ପୃଥିବୀରେ ଜୀବନର ଆଉ କେତେ ସମ୍ଭାବନା ବିକଶିତ ହୋଇପାରିବ ତାହା ଜାଣିବାରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଆମକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।
Also read https://purvapaksa.com/3-5-crore-people-will-get-health-cards-minister/
