ମହାକାଶରେ ସମୟ ଗଣନା କରିବା ଏକ ଜଟିଳ ପ୍ରକ୍ରିୟା। ପୃଥିବୀରେ ଆମେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଆଧାରରେ ଦିନ ଓ ରାତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରୁଥିବା ବେଳେ, ମହାକାଶ ଷ୍ଟେସନରେ ଏହା ଏକ ଭିନ୍ନ କାହାଣୀ। ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ଷ୍ଟେସନ (ଆଇଏସଏସ) ପୃଥିବୀକୁ ପ୍ରତି ୯୦ ମିନିଟରେ ଥରେ ପରିକ୍ରମା କରେ, ଯାହା ଅର୍ଥ ମହାକାଶଚାରୀମାନେ ପ୍ରତି ୨୪ ଘଣ୍ଟାରେ ୧୬ ଥର ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଦେଖନ୍ତି। ତେବେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମହାକାଶଚାରୀମାନେ ସମୟ ଗଣନା କିପରି କରନ୍ତି? ଆଇଏସଏସରେ କେଉଁ ଟାଇମଜୋନ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା।
ଆଇଏସଏସରେ କେଉଁ ଟାଇମଜୋନ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ?
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ଷ୍ଟେସନରେ ସମୟ ଗଣନା ପାଇଁ ‘କୋଅର୍ଡିନେଟେଡ ୟୁନିଭର୍ସାଲ ଟାଇମ’ (UTC) ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। UTC ହେଉଛି ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାନକ ସମୟ, ଯାହାକୁ ଗ୍ରୀନୱିଚ ମିନ ଟାଇମ (GMT) ସହ ମିଶାଇ ଦିଆଯାଏ। ଏହା ପୃଥିବୀର କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦେଶର ଟାଇମଜୋନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ମାନକ ଭାବେ କାମ କରେ। ମହାକାଶଚାରୀମାନେ ଏହି UTC ଅନୁସାରେ ନିଜର ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଯେପରି ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ, ବ୍ୟାୟାମ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ଶୋଇବା ଆଦି କରନ୍ତି।
କାହିଁକି UTC ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ?
ଆଇଏସଏସ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ, ଯେଉଁଥିରେ ନାସା (ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର), ରୋସକୋସମୋସ (ରୁଷ), ଜାକ୍ସା (ଜାପାନ), ଇଏସଏ (ୟୁରୋପ) ଏବଂ ସିଏସଏ (କାନାଡା) ପରି ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ମହାକାଶ ସଂସ୍ଥା ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି। ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଟାଇମଜୋନରେ କାମ କରନ୍ତି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ନାସାର ମିଶନ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ହ୍ୟୁଷ୍ଟନରେ ଅଛି, ଯାହା ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଡେଲାଇଟ ଟାଇମ (CDT) ବ୍ୟବହାର କରେ, ଆଉ ରୁଷର ମିଶନ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ମସ୍କୋ ଟାଇମ (MSK) ବ୍ୟବହାର କରେ। ଏହି ବିଭିନ୍ନତାକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ UTC ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ମାନକ ଭାବେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ଯାହା ସମସ୍ତ ଦେଶର ମହାକାଶଚାରୀ ଓ ମିଶନ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ଟିମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରେ।
ମହାକାଶଚାରୀମାନଙ୍କ ଦୈନନ୍ଦିନ ସମୟ କିପରି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହୁଏ?
ଆଇଏସଏସରେ ମହାକାଶଚାରୀମାନଙ୍କ ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ UTC ଅନୁସାରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥାଏ। ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ସୁନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୂଚୀ ଦିଆଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ସେମାନେ ସକାଳ ୬:୦୦ରୁ ୭:୦୦ (UTC) ମଧ୍ୟରେ ଉଠନ୍ତି, ପରେ ବ୍ୟାୟାମ, ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ପରୀକ୍ଷା, ଷ୍ଟେସନ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି। ସେମାନେ ରାତି ୯:୩୦ (UTC) ପରେ ଶୋଇବାକୁ ଯାଆନ୍ତି। ଏହି ସମୟସୂଚୀ ମହାକାଶଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଏକ ନିୟମିତ ଜୀବନଶୈଳୀ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଯେହେତୁ ମହାକାଶରେ ଦିନ ଓ ରାତିର ପାରମ୍ପରିକ ଧାରଣା କାମ କରେ ନାହିଁ।
ମହାକାଶରେ ସମୟର ପ୍ରଭାବ
ମହାକାଶରେ ସମୟ ଗଣନା କେବଳ ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ମିଶନ ସମନ୍ୱୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯେତେବେଳେ ମହାକାଶଚାରୀମାନେ ପୃଥିବୀର ମିଶନ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରନ୍ତି, ତେବେ ସମସ୍ତେ UTC ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଭିନ୍ନ ଟାଇମଜୋନରୁ କାମ କରୁଥିବା ଟିମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଭୁଲ ବୁଝାମଣା ହୁଏ ନାହିଁ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ମହାକାଶରେ ସମୟ ଗଣନା ମହାକାଶଚାରୀମାନଙ୍କ ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, କାରଣ ଏକ ନିୟମିତ ସମୟସୂଚୀ ସେମାନଙ୍କୁ ମାଇକ୍ରୋଗ୍ରାଭିଟି ପରିବେଶରେ ସୁସ୍ଥ ରହିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
ମହାକାଶ ଷ୍ଟେସନରେ ସମୟ ଗଣନା ଏକ ଅନନ୍ୟ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ, ଯେଉଁଥିରେ UTC ବ୍ୟବହାର ଏକ ସଫଳ ସମାଧାନ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏହା ମହାକାଶଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଏକ ସ୍ଥିର ସମୟସୂଚୀ ଅନୁସରଣ କରିବାରେ ଏବଂ ବିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ମିଶନ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ସହ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
