ଆମକୁ ପିଲା ବେଳୁ କୁହାଯାଏ ଯେ, ସବୁବେଳେ ରାସ୍ତାର ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲିବ। କିନ୍ତୁ ଆମେରିକାରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଠିକ ଏହାର ଓଲଟା ଶିଖାଯାଏ। ସେଠାରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଡାହାଣ ପଟେ ଚାଲିବାକୁ କୁହାଯାଏ। କେବଳ ଆମେରିକା ନୁହେଁ ଆହୁରି କିଛି ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ରାସ୍ତାର ଡାହାଣ ପଟେ ଚାଲିବା ନିୟମ ରହିଛି। ତେବେ ଏଭଳି ଫରକ କଣ ପାଇଁ ? ଆଉ ରାସ୍ତାର କେଉଁ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲିବା ବା ଡ୍ରାଇଭ୍ କରିବା ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା। ଦୁନିଆର କିଛି ଦେଶରେ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲେ, ଆଉ କିଛି ଦେଶରେ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ। ପ୍ରକୃତରେ, ଏହା ପଛରେ ଇତିହାସ ସହ ଜଡ଼ିତ କାରଣ ଓ ସଡ଼କ ସୁରକ୍ଷାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂକୁ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ବାମ ଓ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂ ନିୟମ:
ଆପଣ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ କାର କିମ୍ବା ପବ୍ଲିକ ଟ୍ରାନ୍ସପୋର୍ଟରେ ଯାତ୍ରା କରିଥିବେ। ସେହି ସମୟରେ ଆପଣ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିବେ ଯେ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ଯେଉଁ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲେ, ଡ୍ରାଇଭରଙ୍କ ସିଟ୍ ଠିକ୍ ତାହାର ବିପରୀତ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଥାଏ। ଯେପରି ଭାରତରେ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ସଡ଼କର ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲେ, ତେଣୁ ଡ୍ରାଇଭରଙ୍କ ସିଟ୍ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଥାଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଆମେରିକା ଓ ଇଉରୋପ ପରି ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲେ ଏବଂ ସେଠାରେ ଡ୍ରାଇଭରଙ୍କ ସିଟ୍ ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଦିଆଯାଏ। ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯେ କାହିଁକି ଏପରି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏହି ଦୁଇଟି ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଟି ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ?)
ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂର ଐତିହାସିକ କାରଣ
ପ୍ରକୃତରେ, ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲିବାର ପରମ୍ପରା ଶତାବ୍ଦୀ ପୁରୁଣା। ପୁରୁଣା ଯୁଗରେ ଲୋକେ ଘୋଡ଼ା କିମ୍ବା ବଳଦଗାଡ଼ିରେ ଯାତ୍ରା କରୁଥିଲେ। ସେହି ସମୟରେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ସଡ଼କର ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲୁଥିଲେ। ଏହାର କାରଣ ଥିଲା ଯେ ଦୁନିଆରେ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଡାହାଣ ହାତରେ କାମ କରନ୍ତି। ଏପରି ସ୍ଥିତିରେ ଆବଶ୍ୟକତା ପଡ଼ିଲେ ସେମାନେ ନିଜର ଡାହାଣ ହାତରେ ଅସ୍ତ୍ର ଧରି ନିଜକୁ ସହଜରେ ରକ୍ଷା କରି ପାରୁଥିଲେ। ଏହି ଅଭ୍ୟାସ ଆଗକୁ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା। ଯେତେବେଳେ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷରେ କାରର ପ୍ରଚଳନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଦେଶ ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ହିଁ ଗାଡ଼ି ଚଳାଇବା ଜାରି ରଖିଲେ। ଭାରତ ମଧ୍ୟ ସେହି ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାମିଲ ଅଛି।
ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂର ଆରମ୍ଭ
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଅଧିକାଂଶ ଦେଶ ଧୀରେ ଧୀରେ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂର ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କଲେ। ଏହା ପଛରେ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଥିଲା ୧୭୯୨ରେ ହୋଇଥିବା ଫ୍ରାନ୍ସର ବିପ୍ଳବ। ସେହି ସମୟରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ସଡ଼କର ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲିବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଓ ଏହି ପ୍ରଥା ଆଗକୁ ଇଉରୋପର ଅନେକ ଦେଶରେ ବ୍ୟାପି ଗଲା। ପରେ ସ୍ୱୀଡେନ ମଧ୍ୟ ୧୯୬୭ରେ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂ ଆରମ୍ଭ କଲା। ଏହାର କାରଣ ଥିଲା ଯେ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଡ୍ରାଇଭିଂ କରୁଥିବା ଦେଶମାନଙ୍କରୁ ଆମଦାନୀ ହେଉଥିବା କାରର ସଂଖ୍ୟା ଲଗାତାର ବଢ଼ି ଚାଲିଥିଲା। ଏହା ସହିତ, ଏହାକୁ ସଡ଼କ ସୁରକ୍ଷାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ତମ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଗଲା।
କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ?
ଆଜିର ତାରିଖରେ ଦୁନିଆର ଅଧିକାଂଶ ଦେଶ ସଡ଼କର ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଡ୍ରାଇଭିଂର ନିୟମ ପାଳନ କରନ୍ତି। ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ଏହି ପଦ୍ଧତିକୁ ସଡ଼କ ସୁରକ୍ଷାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ଯେଉଁ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଚାଲେ, ସେଠାରେ ସଡ଼କ ଦୁର୍ଘଟଣାରୁ ହେଉଥିବା ମୃତ୍ୟୁ ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂ କରୁଥିବା ଦେଶମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ବହୁତ କମ ହୁଏ। ଏକ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜଣା ପଡ଼ିଛି ଯେ, ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭିଂ କରୁଥିବା ଦେଶମାନଙ୍କରେ ଟ୍ରାଫିକ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ୪୦% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହ୍ରାସ ଦେଖାଯାଏ।
