“୧୯୦୪ରେ ଜଣେ କବି ଲେଖିଥିଲେ ସାରେ ଯାହାଁ ସେ ଆଛା ହିନ୍ଦୋସ୍ତାଁ ହାମାର, ଯାହା ଭାରତର ଏକତା ଓ ଗୌରବର ପ୍ରତୀକ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ବର୍ଷେ ପରେ ସେହି କବି ଅଲ୍ଲାମା ମୁହମ୍ମଦ ଇକବାଲ ଭାରତ ବିଭାଜନର ପକ୍ଷପାତୀ ହୋଇଥିଲେ। ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ଗୁଣଗାନ କରୁଥିବା ଏହି ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ କାହିଁକି ଏକ ଅଲଗା ମୁସଲିମ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ? କ’ଣ ତାଙ୍କର ଏହି ଜଟିଳ ଯାତ୍ରାକୁ ଆକାର ଦେଇଥିଲା?”
୧୮୭୭ରେ ସିଆଲକୋଟରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ମୁହମ୍ମଦ ଇକବାଲ, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅଛି, ଏକ ହିନ୍ଦୁ ପରିବାରରୁ ଆସିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଜେଜେବାପା ସହଜ ସାପ୍ରୁ ଜଣେ କାଶ୍ମୀରୀ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ, ଯିଏ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଇସଲାମ ଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସମାଜିକ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ଚାପ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥିବା ଏହି ଧର୍ମାନ୍ତରଣ ଇକବାଲଙ୍କ ମୁସଲିମ ବଂଶର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏକ ଧାର୍ମିକ ମୁସଲିମ ପରିବାରରେ ବଢ଼ି ଇକବାଲ ଇସଲାମୀ ଶିକ୍ଷାରେ ଡୁବି ରହିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସିଆଲକୋଟର ସ୍କଚ୍ ମିଶନ କଲେଜରେ ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ତାଙ୍କୁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଦର୍ଶନ ଓ ସାହିତ୍ୟରେ ପରିଚିତ କରାଇଥିଲା।”
ଇକବାଲଙ୍କ ହିନ୍ଦୁ ପୂର୍ବଜ ଇସଲାମ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପଞ୍ଜାବରେ ଅସାଧାରଣ କଥା ନଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଧର୍ମାନ୍ତରଣ ହେଉଥିଲା। କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପରିଚୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଇସଲାମରେ ଗଭୀର ଥିଲା, ଯାହା ତାଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ଆକାର ଦେଇଥିଲା।”
ଇକବାଲଙ୍କ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ କବିତା, ଯେପରିକି ସାରେ ଯାହାଁ ସେ ଆଛା, ଭାରତର ମିଶ୍ରିତ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଗୁଣଗାନ କରିଥିଲା। ୧୯୦୪ରେ ଲିଖିତ ଏହା ଧର୍ମ ନିର୍ବିଶେଷରେ ଏକତାର ଆହ୍ୱାନ ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୨୦ ଦଶକ ସୁଦ୍ଧା ଇକବାଲଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିବାକୁ ଲାଗିଲା। ହିନ୍ଦୁ-ମୁସଲିମ ଉତ୍ତେଜନା ଓ ୟୁରୋପରେ ଶିକ୍ଷା, ତାଙ୍କୁ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଏକ ଅଲଗା ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ସତ୍ତାଭାବେ ଦେଖାଇଥିଲା। ୧୯୩୦ରେ ଆଲ୍ଲାହାବାଦରେ ମୁସଲିମ ଲିଗରେ ଦେଇଥିବା ଭାଷଣରେ ସେ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଏକ ଅଲଗା ମୁସଲିମ ରାଷ୍ଟ୍ରର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ବୌଦ୍ଧିକ ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା।
ତେବେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ କାହିଁକି ଆସିଥିଲା? ଇକବାଲ ଭୟ କରୁଥିଲେ ଯେ ଏକୀକୃତ ଭାରତରେ, ଯେଉଁଠାରେ ହିନ୍ଦୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ରହିବ, ମୁସଲମାନମାନେ ନିଜର ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ପରିଚୟ ହରାଇବେ। ତାଙ୍କ କବିତା ପାନ-ଇସଲାମିକ ବିଷୟବସ୍ତୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିବାକୁ ଲାଗିଲା, ଯାହା ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଏକତ୍ର ହେବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରୁଥିଲା।”
ଇକବାଲଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ ତାଙ୍କ ଆଦର୍ଶ ପରି ଜଟିଳ ଥିଲା। ତିନି ସନ୍ତାନର ପିତା ଥାଇ ସେ ଏକାଧିକ ବିବାହ କରିଥିଲେ, ପାରମ୍ପରିକତା ଓ ଆଧୁନିକତା ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ବୃତ୍ତିଗତଭାବେ ସେ ଜଣେ ବାରିଷ୍ଟର, ଲାହୋରର ଓରିଏଣ୍ଟାଲ କଲେଜରେ ଆରବୀ ଅଧ୍ୟାପକ ଓ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ତଥା ପାର୍ସୀ ଭାଷାରେ ବିପୁଳ କବିତା ରଚନାକାରୀ ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଅସରାର-ଏ-ଖୁଦୀ ଓ ବାଙ୍ଗ-ଏ-ଦରା ଭଳି ରଚନା ରହସ୍ୟବାଦ ଓ ରାଜନୈତିକ ଜାଗରଣକୁ ମିଶ୍ରିତ କରିଥିଲା, ଯାହା ତାଙ୍କୁ ‘ଅଲ୍ଲାମା’ ବା ‘ବିଦ୍ୱାନ’ ଉପାଧି ଦେଇଥିଲା। ତଥାପି, ମୁସଲିମ ଲିଗ ସହ ତାଙ୍କର ବର୍ଦ୍ଧିତ ସମ୍ପର୍କ ତାଙ୍କୁ ପୂର୍ବରୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଜାତୀୟତାବାଦଠାରୁ ଦୂରେଇ ଦେଇଥିଲା।”
୧୯୩୮ରେ ଇକବାଲ ପରଲୋକ ଗମନ କରିଥିଲେ, ତାଙ୍କ କଳ୍ପିତ ପାକିସ୍ତାନ ଜନ୍ମ ନେବାର ନଅ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଇକବାଲ ଦୁନିଆକୁ ଅଲବିଦା କହିଥିଲେ। ପାକିସ୍ତାନରେ ତାଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପିତାଭାବେ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଏ। ଭାରତରେ ତାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାର ମିଶ୍ରିତ-ତାଙ୍କର ଦେଶପ୍ରେମୀ ଗୀତ ଅମର, କିନ୍ତୁ ଦୁଇ-ରାଷ୍ଟ୍ର ତତ୍ତ୍ୱରେ ତାଙ୍କ ଭୂମିକା ବିବାଦୀୟ। ଇକବାଲ କ’ଣ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ବିରୋଧୀ ହୋଇଥିଲେ, ନା ମୁସଲିମ ପରିଚୟ ରକ୍ଷା କରିବାର ଇଚ୍ଛା ତାଙ୍କୁ ଚାଳିତ କରିଥିଲା? ସତ୍ୟ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଓ ସମୟର ଜଟିଳତା ମଧ୍ୟରେ ଲୁଚି ରହିଛି।”
ଅଲ୍ଲାମା ଇକବାଲଙ୍କ ଜୀବନ ଆମକୁ ମନେ କରାଏ ଯେ ଇତିହାସ କେବେ ସରଳ ନୁହେ। ତାଙ୍କ ଶବ୍ଦ, ଯାହା ପ୍ରେମରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ପରେ ବିଭାଜନ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରିଥିଲା, ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରି ଆଜି ମଧ୍ୟ ଗୁଞ୍ଜରିତ ହେଉଛି। ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସାରେ ଯାହାଁ ସେ ଆଛା ଗାଉଛୁ, ଆମେ ଜଣେ କବିଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉଛୁ, ଯାହାର ହୃଦୟ ଏକ ବଦଳୁଥିବା ବିଶ୍ୱର ସ୍ୱପ୍ନ ଓ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ସହ ଲଢ଼ିଥିଲା।
Also readhttps://purvapaksa.com/is-dharmendra-spoiling-balangirs-equation-beware-kv/