ଭାରତ ଓ ତିବ୍ବତ ମଧ୍ୟରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ଆଦାନପ୍ରଦାନ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ହୋଇଆସୁଛି। ନାଳନ୍ଦା ଓ ବିକ୍ରମଶିଳା ଭଳି ମହାବିହାରମାନଙ୍କରୁ ଅନେକ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ତିବ୍ବତକୁ ଯାଇ ଧର୍ମ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। ବୌଦ୍ଧ ତାନ୍ତ୍ରିକ ପରମ୍ପରାରେ ହିନ୍ଦୁ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଧର୍ମପାଳ ବା ସଂରକ୍ଷକ ଦେବତା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା।
ଗୁରୁ ପଦ୍ମସମ୍ଭବଙ୍କ ଭୂମିକା: ଅଷ୍ଟମ-ନବମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଗୁରୁ ପଦ୍ମସମ୍ଭବ (ଗୁରୁ ରିନପୋଚେ) ତିବ୍ବତରେ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ତିବ୍ବତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ପରମ୍ପରାରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିଲା। ଗଣପତିଙ୍କୁ ବାଧା (ବିଘ୍ନ) ସୃଷ୍ଟି ଓ ଦୂର କରୁଥିବା ଦେବତା ଭାବେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବୌଦ୍ଧ ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧନାରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବାଧା ଦୂର କରିବା ସହ ସମ୍ପର୍କିତ ଥିଲା।
ତାନ୍ତ୍ରିକ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ (ବଜ୍ରୟାନ): ତିବ୍ବତୀୟ ବଜ୍ରୟାନ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ତାନ୍ତ୍ରିକ ମଣ୍ଡଳରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ସେ ବାଧା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ପୂଜା ହେଉଥିଲେ କିମ୍ବା କଠୋର ତାନ୍ତ୍ରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଉଥିଲା।
ତିବ୍ବତରେ ଗଣପତିଙ୍କ ରୂପ:
ମହାକାଳ ଗଣପତି (ତ୍ସୋଗଦାଗ): ଏହି ରୂପରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ଶ୍ୱେତ ଗଣପତି ବା ସିଦ୍ଧି ଗଣପତି କୁହାଯାଏ, ଯେଉଁମାନେ ସମୃଦ୍ଧି ଓ ଧର୍ମର ସଂରକ୍ଷଣ କରନ୍ତି। ସେ ହାତରେ ରତ୍ନ କିମ୍ବା ମଧୁପାତ୍ର ଧରିଥାଆନ୍ତି।
ଲାଲ ବା ନୃତ୍ୟରତ ଗଣପତି: ଏହି ରୂପରେ ସେ ନୃତ୍ୟ ମୁଦ୍ରାରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି, ଯାହା ଶକ୍ତି, ଉତ୍ସାହ ଓ ଆନନ୍ଦର ପ୍ରତୀକ।
ମହା-ବିଘ୍ନେଶ୍ୱର: କିଛି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ବିରୋଧୀ ଶକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଦେବତା ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି, ଯାହାଙ୍କୁ ସାଧକମାନେ କଠୋର ତାନ୍ତ୍ରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମାଧ୍ୟମରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତି।
ସବୁଜ ଓ ନୀଳ ଗଣପତି: ଏହି ରଙ୍ଗ ଭିନ୍ନତା ବିଭିନ୍ନ ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧନା ସହ ଜଡ଼ିତ, ଯାହା ତିବ୍ବତୀୟ ଧର୍ମ ସାଧନାରେ ଗଣପତିଙ୍କର ବହୁମୁଖୀ ଭୂମିକାକୁ ଦର୍ଶାଏ।
ଭିନ୍ନ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି: ଭାରତୀୟ ଚିତ୍ରଣ ଅପେକ୍ଷା ତିବ୍ବତୀୟ କଳାରେ ଗଣପତିଙ୍କର ବାହନ (ମୂଷିକ) ଭିନ୍ନ ରୂପରେ ଚିତ୍ରିତ ହୋଇଛି, ଯାହା ସ୍ଥାନୀୟ କଳାର ପ୍ରଭାବକୁ ଦର୍ଶାଏ।
ଲାମାବାଦ ସହ ସମ୍ପର୍କ:
ଲାମାବାଦ, ଯାହା ତିବ୍ବତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମର ଅନ୍ୟ ନାମ, ବଜ୍ରୟାନ ବା ତାନ୍ତ୍ରିକ ପରମ୍ପରା ଉପରେ ଆଧାରିତ। ଏହାରେ ତାନ୍ତ୍ରିକ ମଣ୍ଡଳର ବହୁତ ମହତ୍ୱ ରହିଛି। ଗଣପତିଙ୍କୁ ଏହି ମଣ୍ଡଳରେ କେତେବେଳେ ସମୃଦ୍ଧିର ସହଯୋଗୀ ଦେବତା ଭାବେ, କେତେବେଳେ ବାଧକ ଦେବତା ଭାବେ ସାମିଲ କରାଯାଇଛି। ଲାମା ସାଧକମାନେ ସାଧନାରେ ବାଧା ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ଗଣପତିଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ କରନ୍ତି। ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ମହାକାଳ (ରକ୍ଷକ ଦେବତା) ଙ୍କ ସହଚର ଭାବେ ମଧ୍ୟ ପୂଜା କରାଯାଏ।
ତିବ୍ବତୀୟ ଲୋକକଥା:
ଏକ ଲୋକକଥାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାରମ୍ବାର ବାଧା ଆସୁଥିଲା, ଗୁରୁ ପଦ୍ମସମ୍ଭବ ତାନ୍ତ୍ରିକ ସାଧନା ମାଧ୍ୟମରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ପ୍ରସନ୍ନ କରି ତାଙ୍କୁ ଧର୍ମରକ୍ଷକ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ତିବ୍ବତୀୟ ଥାଙ୍କା ଚିତ୍ରକଳା ଓ ମୂର୍ତ୍ତିରେ ନୃତ୍ୟରତ ଗଣପତିଙ୍କ ଚିତ୍ର ବାରମ୍ବାର ଦେଖାଯାଏ, ଯାହା ଆନନ୍ଦ ଓ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ।
ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଭାବ:
ତିବ୍ବତୀୟ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମରେ ଗଣପତିଙ୍କର ସମ୍ମିଳନ ଭାରତୀୟ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତାର ପଡ଼ୋଶୀ ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବକୁ ଦର୍ଶାଏ। ସେ ବାଧା ଦୂରକାରୀ ତଥା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଭୌତିକ ସମୃଦ୍ଧିର ସଂରକ୍ଷକ ଭାବେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ବୌଦ୍ଧ ପରମ୍ପରାକୁ ସଂଯୋଗ କରିଛନ୍ତି।
ବିଶ୍ୱରେ ଗଣପତିଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି
ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ସଂସ୍କୃତିରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ବିଦ୍ୟା ଓ ବିଘ୍ନ ନାଶକ ଭାବେ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କେଉଁଠି ଓ କେଉଁଭଳି ତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ନେପାଳ: ଏଠାରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ବିନାୟକ ବା ଗଣପତି ନାମରେ ଜଣାଯାଏ। କାଠମାଣ୍ଡୁ ଉପତ୍ୟକାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟବିନାୟକ, ଜଳବିନାୟକ, ଚନ୍ଦ୍ରବିନାୟକ ଓ କାନ୍ତିବିନାୟକ ଭଳି ଚାରି ପ୍ରମୁଖ ମନ୍ଦିର ପ୍ରସିଦ୍ଧ।
-ଶ୍ରୀଲଙ୍କା: ଏଠାରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ପିଲ୍ଲାୟାର କୁହାଯାଏ। ତାମିଲ ପରମ୍ପରାରେ ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ ବହୁତ ବଡ଼ ପରିମାଣରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।
-ମ୍ୟାନମାର (ବର୍ମା): ଏଠାରେ ତାଙ୍କୁ ମହା ପୀନେ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି ଏବଂ ବ୍ୟାପାରୀ ଶ୍ରେଣୀ ବିଶେଷ ଭାବେ ତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତି।
ଥାଇଲାଣ୍ଡ: ଏଠାରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ ଫ୍ର ପୀକାନେସ କୁହାଯାଏ। କଳା ଓ ଶିକ୍ଷା ସହ ଜଡ଼ିତ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଭାବେ ପୂଜା କରନ୍ତି।
କମ୍ବୋଡ଼ିଆ: ଏଠାରେ ତାଙ୍କୁ ହିନ୍ଦୁ କାଳୀନ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କରେ ବିଶାଳ ରୂପରେ ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଗଣେଶ ପ୍ରତିମାମାନେ ପୂଜନୀୟ।
ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ: ଏଠାରେ ଗଣପତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲୋକପ୍ରିୟ। ସଂସ୍କୃତର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ତାଙ୍କୁ ଗଣପତି ବା ଗେଣସା କୁହାଯାଏ। ବାଲିରେ ଘରେ ଘରେ ଗଣେଶ ପ୍ରତିମା ଦେଖାଯାଏ।
ମାଲେସିଆ: ଏଠାରେ ଭାରତୀୟ ପ୍ରବାସୀମାନେ ବଡ଼ ପରିମାଣରେ ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି।
ସିଙ୍ଗାପୁର: ଏଠାରେ ବିନାୟକ ଚତୁର୍ଥୀ ବହୁତ ଶ୍ରଦ୍ଧାର ସହ ପାଳନ କରାଯାଏ, ବିଶେଷ କରି ଲିଟିଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ।
ଜାପାନ: ଏଠାରେ ଗଣପତିଙ୍କୁ କାଙ୍ଗିଟେନ ନାମରେ ଜଣାଯାଏ। ଏହି ରୂପ ପତି-ପତ୍ନୀର ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପ ଭାବେ ଆସେ ଏବଂ କାମନା ପୂର୍ଣ୍ଣ, ସମୃଦ୍ଧି ଓ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ଜୀବନ ସହ ଜଡ଼ିତ।
ମଙ୍ଗୋଲିଆ: ତିବ୍ବତୀୟ ଲାମା ପରମ୍ପରା ମାଧ୍ୟମରେ ଗଣପତି ଏଠାରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି। ଚିତ୍ରକଳା ଓ ମୂର୍ତ୍ତିକଳାରେ ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ରୂପ ଦେଖାଯାଏ।
ଆଫଗାନିସ୍ତାନ: ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଏଠାରେ ଗଣେଶଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି ମିଳିଛି, ଯାହା ସିଲ୍କ ରୁଟ ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କର ପୂଜା ଏଠାରେ ପହଞ୍ଚିଥିବା ଦର୍ଶାଏ।
ALSO READ https://purvapaksa.com/farmers-cry-fertiliser-black-marketing/
Farmers cry fertilizer black marketing ।। ଓଡ଼ିଶାରେ ବ୍ୟାପକ ହେବାରେ ଲାଗିଛି ସାର ସଙ୍କଟ
