George Fernandes Death Anniversary: ଜର୍ଜ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜ୍ ଯେତେବେଳେ ଚାହିଁବେ ମୁମ୍ବାଇରେ ରହିପାରିବେ। ଲୋହିଆ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ତା’ପରେ ଏହି ପ୍ରଭାବ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା। ୧୯୭୪ ରେଳ ଧର୍ମଘଟ ହେଉ ଅବା ୧୯୭୫ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି। ସେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଖିରେ କଣ୍ଟା ହୋଇ ରହିଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ପ୍ରିୟଜନ ମଧ୍ୟ ଟାର୍ଗେଟ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଶ୍ରାଦ୍ଧବାର୍ଷିକୀ ଅବସରରେ ପଢ଼ନ୍ତୁ ଜର୍ଜଙ୍କ ସକ୍ରିୟ ରାଜନୈତିକ ଜୀବନ ସହ ଜଡ଼ିତ କିଛି ବିଶେଷ ଘଟଣା।
ତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ଜର୍ଜ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜ୍। ବାପା ଚାହୁଁଥିଲେ ପୁଅ ଓକିଲ ହେବ। କିନ୍ତୁ ପୁଅର ମୁଣ୍ଡରେ ପାଦ୍ରୀ ହେବାର ନିଶା ସବାର ଥିଲା। ଜର୍ଜ୍ ପାଦ୍ରୀ ହେବା ପାଇଁ ଘରୁ ବାହାରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଶୀଘ୍ର ବୁଝିପାରିଥିଲେ ଧର୍ମଯାଜକ ହେବା ତାଙ୍କ କ୍ଷମତାର ବାହାରେ। ଏହାପରେ ସେ ସାର୍ବଜନୀନ ଜୀବନକୁ ଆସିଥିଲେ। ଏଥର ଆନ୍ଦୋଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକଙ୍କୁ ସୁଖଦୁଃଖରେ ସାମିଲ ହେଲେ। ସେ ଶ୍ରମିକ ସଂଗଠନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ଲୋହିଆ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ତା’ପରେ ଏହି ପ୍ରଭାବ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା।
୧୯୭୪ ରେଳ ଧର୍ମଘଟ ହେଉ ଅବା ୧୯୭୫ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି, ଜର୍ଜ ସବୁବେଳେ ଆଗରେ ଥିଲେ। ସେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆଖିର କଣ୍ଟା ହୋଇ ରହିଥିଲେ। ଜୀବନ ଓ ରାଜନୀତିର ଶେଷ ରାଉଣ୍ଡରେ ବିଜେପି ସହ ସମ୍ପର୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ନିଜ ଲୋକ ମଧ୍ୟ ଟାର୍ଗେଟ୍ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଜର୍ଜ୍, ଜର୍ଜ୍ ଥିଲା। ଅବିଚଳିତ।
ଜର୍ଜ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇ ଆସିଥିଲେ। ଖାଇବା ପାଇ ରୁଟି ଏବଂ ଶୋଇବା ପାଇଁ ଜାଗା ଖୋଜିବା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଥିଲା। ତାଙ୍କର ଅନେକ ରାତି ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ଫୁଟପାଥରେ କଟିଥିଲା। ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ସେ ଡ.ରାମ ମନୋହର ଲୋହିଆଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଥିଲେ। ଆଉ ବଦଳି ଯାଇଥିଲା ତାଙ୍କ ଜୀବନର ସ୍ରୋତ। ନିଜ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ତାଙ୍କୁ ଅଧିକ ଅସ୍ଥିର କରିବାକୁ ଲାଗିଥିଲା। ଦୋକାନ, ହୋଟେଲ, ରେଷ୍ଟୁରାଣ୍ଟରେ ଛୋଟ ଛୋଟ କାମ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଟ୍ୟାକ୍ସି, ଅଟୋ ଚାଳକଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କାରଖାନା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ କର୍ମ ପରିସର ବିସ୍ତାର ହୋଇଥିଲା।
ସେମାନଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରି ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଲଢ଼ୁଥିବାବେଳେ ଜର୍ଜ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏକ ଜଣାଶୁଣା ନାମ ଏବଂ ପରିଚିତ ଚେହେରା ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଡାକରାରେ ମୁମ୍ବାଇ ଅଟକି ଯାଉଥିଲା। ସାମନ୍ତବାଦୀ ଶୈଳୀରେ ଆଚରଣ କରୁଥିବା ଏବଂ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ବୈଧ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିଥିବା ଧନୀକଙ୍କୁ ଜର୍ଜ ସେମାନଙ୍କ ମନୋଭାବରେ ସୁଧାର ଆଣିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲେ। ୧୯୬୧ମସିହାରେ ଜର୍ଜ ବମ୍ବେ ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି କାଉନସିଲର ସଦସ୍ୟଭାବେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ।
ଜର୍ଜ ଦ ଜାଏଣ୍ଟ କିଲର
୧୯୬୭ ମସିହା ଜର୍ଜଙ୍କ ଜୀବନରେ ଏକ ବଡ଼ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା। ସେହି ବର୍ଷ ଆରମ୍ଭରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ସଂଯୁକ୍ତ ସୋଶାଲିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣ ମୁମ୍ବାଇରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ କରିଥିଲା। ବରିଷ୍ଠ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଏସ୍ କେ ପାଟିଲ୍ ଦକ୍ଷିଣ.ମୁମ୍ବାରୁ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଥିଲେ। ପାଟିଲଙ୍କୁ ମୁମ୍ବାଇର ମୁକୁଟବିହୀନ ରାଜାଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସାମ୍ବାଦିକ କେ.ବିକ୍ରମ ରାଓ ସେତେବେଳେ ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ରିପୋର୍ଟର ଥିଲେ। ପାଟିଲଙ୍କ ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିଳନୀରେ ରାଓ ତାଙ୍କୁ ପଚାରିଥିଲେ, ମ୍ୟୁନିସିପାଲ କାଉନସିଲର ଜର୍ଜ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜ୍ ଆପଣଙ୍କ ବିରୋଧରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ୁଛନ୍ତି କି?
‘ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜ୍ କିଏ? ମୁଁ ଜାଣି ନାହିଁ। ସାମ୍ବାଦିକ ରାଓ ତାଙ୍କୁ ଟିହାଇବା ପାଇଁ କହିଥିଲେ ଯେ, ମୁଁ ଜାଣେ ଆପଣଙ୍କୁ କେହି ପରାସ୍ତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ହାରିଗଲେ କ’ଣ ହେବ?’ ପାଟିଲ ଗର୍ବର ସହ କହିଥିଲେ ‘‘ମୋତେ ଭଗବାନ ବି ହରାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ।’’ ତା’ ପରଦିନ ଖବରକାଗଜର ଶୀର୍ଷକ ଥିଲା, ‘ପାଟିଲ କହୁଛନ୍ତି, ଭଗବାନ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ।’ ଖବରକାଗଜରେ ଏହା ପ୍ରକାଶିତ ହେବାର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପରେ ମୁମ୍ବାଇର ଭୋଟରମାନଙ୍କୁ ଟାର୍ଗେଟ୍ କରି ଜର୍ଜଙ୍କ ତରଫରୁ ମରାଯାଇଥିଲା ପୋଷ୍ଟର। ଯେଉଁଥିରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା ‘ପାଟିଲ କହୁଛନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ଭଗବାନ ମଧ୍ୟ ପରାସ୍ତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଆପଣମାନେ ହରାଇ ପାରିବେ।’ ଭୋଟରଙ୍କୁ ପାଟିଲଙ୍କ ଅହଙ୍କାର ପସନ୍ଦ ଆସିନଥିଲା। ପାଟିଲ ପାଖାପାଖି ୪୨ ହଜାର ଭୋଟରେ ନିର୍ବାଚନ ହାରିଥିଲେ। ଜର୍ଜ ସବୁଆଡ଼େ ‘ଜର୍ଜ ଦ ଜାଏଣ୍ଟ କିଲର’ର ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲେ। ପରେ ଜର୍ଜଙ୍କ ସହ ସାମ୍ବାଦିକ କେ ବିକ୍ରମ ରାଓ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଡାଇନାମାଇଟ୍ ମାମଲାରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ଉଭୟଙ୍କୁ ତିହାର ଜେଲରେ ବନ୍ଦ କରି ରଖାଯାଇଥିଲା।
ରେଳ ଧର୍ମଘଟ ଓ ଜର୍ଜ୍
୧୯୭୪ରେ ରେଳ ଧର୍ମଘଟ ଯୋଗୁଁ ଜର୍ଜ ପୁଣିଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚାକୁ ଆସିଥିଲେ। ରେଳବାଇ କର୍ମଚାରୀ ମହାସଂଘର ସଭାପତିଭାବେ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜ୍ ୨୦ ଲକ୍ଷ ରେଳ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦରମା ଓ ସୁବିଧା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିଲେ। ରେଳ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଅନେକ ସଂଘ ଏକ ମଞ୍ଚରେ ଏକାଠି ହୋଇ ୨୦ ଦିନର ଏହି ଅଭୂତପୂର୍ବ ଧର୍ମଘଟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଧର୍ମଘଟ ଯୋଗୁଁ ଦେଶର ୭ ହଜାର ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲା।
ଜର୍ଜଙ୍କ ନିବେଦନ କ୍ରମେ ଟ୍ରାନ୍ସପୋର୍ଟ ୟୁନିୟନ, ଟ୍ୟାକ୍ସି ଡ୍ରାଇଭର, ବିଦ୍ୟୁତ୍ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ଟ୍ରେଡ୍ ୟୁନିୟନ ଏହି ଧର୍ମଘଟରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ଜନଜୀବନ ଉପରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥିଲା। ଧର୍ମଘଟକୁ ନେଇ ସରକାର ସତର୍କ ରହିଥିଲେ। କୋଇଲା ଭିତ୍ତିକ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଯେପରି କୋଇଲା ଅଭାବ ନ ହୁଏ ସେଥିପାଇଁ ସରକାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ। ଧର୍ମଘଟକାରୀଙ୍କ ଆଗରେ ମୁଣ୍ଡ ନୁଆଁଇବାକୁ ସରକାର ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥିଲେ। ଜର୍ଜଙ୍କ ସମେତ ପ୍ରାୟ ୩୦ ହଜାର ରେଳ କର୍ମଚାରୀ ଓ ସେମାନଙ୍କ ନେତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ସରକାର ଏହାକୁ ଜୋରଦାର ଦମନ କରିଥିଲେ। ଏହି ଧର୍ମଘଟ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ବ୍ୟାପକ ଅସନ୍ତୋଷ ଓ ସାଧାରଣ ଜନଜୀବନ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ସରକାରଙ୍କ ସମସ୍ୟାକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା।
ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ମୋଷ୍ଟ ୱାଣ୍ଟେଡ୍ ଜର୍ଜ
୧୯୭୫ ଜୁନ୍ ୨୫ରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ଦେଶ ଉପରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ଲାଗୁ କରିଥିଲେ। ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା, କର୍ମୀ ଓ ସରକାର ବିରୋଧୀ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବ୍ୟାପକଭାବେ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଜର୍ଜଙ୍କ ଭଳି କିଛି ବଡ଼ ନେତା ପୁଲିସ କବଳରୁ ଦୂରରେ ଥିଲେ। ଗୁଇନ୍ଦା ଏଜେନ୍ସି ତାଙ୍କୁ ଖୋଜୁଥିଲା। କେତେବେଳେ ସାଧୁ, କେତେବେଳେ ସର୍ଦ୍ଦାର, କେତେବେଳେ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ବେଶରେ ଜର୍ଜ ସରକାରଙ୍କୁ ଚକମା ଦେଇଚାଲିଥିଲେ।
ଦୀର୍ଘବର୍ଷ ଧରି ଫେରାର ରହିବା ପରେ ୧୯୭୬ ଜୁନ୍ ମାସରେ ଜର୍ଜଙ୍କୁ କୋଲକାତାର ଏକ ଚର୍ଚ୍ଚରୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ସେ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଅନେକ ସହଯୋଗୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଏବଂ ଡାଇନାମାଇଟ୍ ବିସ୍ଫୋରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ହିଂସା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମାମଲାରେ ଜର୍ଜଙ୍କ ସହ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଥିବା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସାମ୍ବାଦିକ ବିକ୍ରମ ରାଓଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଜର୍ଜ ଗିରଫ ହେବା ସମୟରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ମସ୍କୋରେ ଥିଲେ। ସେପଟେ ଯେଉଁ ଚର୍ଚ୍ଚରୁ ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା ସେହି ଚର୍ଚ୍ଚର ପାଦ୍ରୀ ବିଜୟନ କୋଲକାତାସ୍ଥିତ ବ୍ରିଟିଶ ଓ ଜର୍ମାନ ଡେପୁଟି ଦୂତାବାସକୁ ଗିରଫ ସମ୍ପର୍କରେ ଅବଗତ କରାଇବା ସହ ଜର୍ଜଙ୍କ ଏନ୍କାଉଣ୍ଟର କରାଯାଇପାରେ ବୋଲି ଆଶଙ୍କା ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ। ଏହି ଖବର ତୁରନ୍ତ ଲଣ୍ଡନ ଓ ବନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା।
ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜେମ୍ସ କାଲାଘନ, ଜର୍ମାନ ଚାନସେଲର ୱିଲି ବ୍ରାଣ୍ଡ ଏବଂ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ଚାନସେଲର ବ୍ରୁନୋ କ୍ରାସ୍କି, ଯିଏ କି ସୋଶାଲିଷ୍ଟ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲର ନେତା ଥିଲେ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ଫୋନରେ ଚେତାବନୀ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଜର୍ଜଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଗଲେ ସେମାନଙ୍କ ଦେଶ ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ପ୍ରଭାବିତ ହେବ। ଜର୍ଜଙ୍କ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଗନ୍ତବ୍ୟ ସ୍ଥଳ ଥିଲା ତିହାର ଜେଲ୍।
ଜେଲରୁ ମୁଜାଫରପୁରର ବିଜୟ
୧୯୭୭ ନିର୍ବାଚନ ଘୋଷଣା ପରେ ମଧ୍ୟ ସରକାର ଜର୍ଜଙ୍କୁ ଜେଲରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜି ନ ଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ଜେଲରୁ ମୁଜାଫରପୁରରୁ ପ୍ରାର୍ଥୀ କରାଯାଇଥିଲା। ହାତକଡ଼ି ପିନ୍ଧିଥିବା ଜର୍ଜଙ୍କ କଳା ଧଳା ଚିତ୍ର ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିର ଅତ୍ୟଧିକତା ଏବଂ ପ୍ରତିରୋଧର ପ୍ରତୀକ ପାଲଟିଥିଲା। ଜର୍ଜ ହୁଏତ ମୁଜାଫରପୁରରୁ ଦୂରରେ ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ସମର୍ଥନରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତର ନେତା, ବିଶେଷ କରି ଯୁବବର୍ଗ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାରକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିଲେ। ସୁଷମା ସ୍ୱରାଜ କର୍ଣ୍ଣାଟକରୁ ଆସିଥିବା ତାଙ୍କ ମା’ଙ୍କ ଭାଷଣକୁ ମଞ୍ଚରୁ ହିନ୍ଦୀରେ ଅନୁବାଦ କରୁଥିଲେ।
ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଅମାନବୀୟ ନିର୍ଯାତନାର ଶିକାର ହୋଇଥିବା ଭାଇ ଲରେନ୍ସ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜ୍ଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେଠାକୁ ଯାଇ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ। ଜର୍ଜ ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ପାଖାପାଖି ୩ ଲକ୍ଷ ଭୋଟରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ। ଜନତା ପାର୍ଟି ସରକାର ଡାଇନାମାଇଟ୍ ଦୁର୍ନୀତିରେ ବନ୍ଦୀ ଥିବା ତାଙ୍କ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସହଯୋଗୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଥିବା ମାମଲା ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିନେଇଥିଲେ। ମୋରାରଜୀ ସରକାରରେ ତାଙ୍କୁ ଶିଳ୍ପ ମନ୍ତ୍ରୀ କରାଯାଇଥିଲା। ସର୍ତ୍ତ ଉଲ୍ଲଂଘନ ଯୋଗୁଁ ବିଦେଶୀ କମ୍ପାନି କୋକା-କୋଲା ଓ ଆଇବିଏମ୍ର ଲାଇସେନ୍ସ ରଦ୍ଦ କରି ସେ ଚହଳ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
ତେବେ ଜର୍ଜଙ୍କ ଗୋଟିଏ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ବହୁତ ସମାଲୋଚନାର ଶିକାର ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ମୋରାରଜୀ ସରକାରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଯେଉଁ ଅନାସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତାବ ଆସିଥିଲା ତାହାକୁ ସେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ୧୯୭୯ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୨ ତାରିଖରେ ଲୋକସଭାରେ ସେ ସରକାରଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ଜବରଦସ୍ତ ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ୭୨ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସେ ବିରୋଧୀ ଶିବିରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ପରେ ଏକ ସାକ୍ଷାତ୍କାରରେ ଜର୍ଜ ତାଙ୍କ ପଦକ୍ଷେପକୁ ସମର୍ଥନ କରି କହିଥିଲେ ଯେ ଅନାସ୍ଥା ପ୍ରସ୍ତାବ ପାରିତ ହେବା ପରେ ସେ ମୋରାରଜୀଙ୍କୁ ଜନତା ପାର୍ଟି ସଂସଦୀୟ ଦଳର ନେତା ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟଜଣେ ନେତା ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇପାରିବେ। ଜର୍ଜ କହିଥିଲେ ଯେ ମୋରାରଜୀ ତାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ‘ଯଦି ମୋତେ ଏକୁଟିଆ ରଖାଯାଏ, ତେବେ ବି ମୁଁ ନେତା ପଦ ଛାଡ଼ିବି ନାହିଁ। ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ବିରୋଧୀ ଶିବିରରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲି।’
ଜୀବନରେ ପାନିଆ ବ୍ୟବହାର କରିନଥିବା ନେତା
ନିଜର ଦୀର୍ଘ ରାଜନୈତିକ ଜୀବନରେ ଜର୍ଜ ୯ ଥର ଲୋକସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ଥରେ ସେ ରାଜ୍ୟସଭାର ସଦସ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ବିଶ୍ୱନାଥ ପ୍ରତାପ ସିଂହ ଓ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀଙ୍କ ସରକାରରେ ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ। ପୋଖରାନ ବିସ୍ଫୋରଣ ସମୟରେ ସେ ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ। ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳତାର ସହ ବଞ୍ଚୁଥିବା ଜର୍ଜ ନିଜ ପୋଷାକ ଧୋଉଥିଲେ। ଜର୍ଜଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ଜୟା ଜେଟଲୀଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ, ସେ ସବୁବେଳେ ସାଧାରଣ କୁର୍ତ୍ତା-ପାଇଜାମା ପିନ୍ଧୁଥିଲେ। ସେ କେବେ ମଧ୍ୟ ମୁଣ୍ଡ କୁଣ୍ଡାଉ ନ ଥିଲେ । ତେଣୁ ତାଙ୍କର ପାନିଆର ଆବଶ୍ୟକତା ନ ଥିଲା!
ଜଣେ ମନ୍ତ୍ରୀଭାବେ ତାଙ୍କ ବଙ୍ଗଳାର ଫାଟକ ସବୁବେଳେ ଖୋଲା ରହୁଥିଲା। ଏପରିକି ଥରେ ସେମାନେ ବଙ୍ଗଳାର ମୁଖ୍ୟ ଫାଟକକୁ ତାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ। ସେ କେବେ ମଧ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ କରିନଥିଲେ। ସଂସଦ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ବାଜପେୟୀ ତାଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ନେବାକୁ କହିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଏଥିରେ ରାଜି ହୋଇନଥିଲେ। ପରେ ଜୟା ଜେଟଲୀ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥିଲେ ଯେ ଫର୍ଣ୍ଣାଣ୍ଡିଜଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ବଡ଼କଥା ହୋଇନପାରେ କିନ୍ତୁ ସେ ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ। ଯଦି ସୁରକ୍ଷା ଅଭାବରୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଦେଶ ପାଇଁ ଅପମାନ ହେବ। ଏହାପରେ ଜର୍ଜ ଜଣେ କିମ୍ବା ଦୁଇ ଜଣ ସୁରକ୍ଷା କର୍ମୀଙ୍କୁ ମୁତୟନ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲେ।
ଦୁର୍ନୀତି ଅଭିଯୋଗରେ କ୍ଲିନ୍ ଚିଟ୍
ସବୁବେଳେ କଂଗ୍ରେସକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରି ଆସୁଥିବା ଜର୍ଜଙ୍କୁ କଫିନ୍ ଓ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଚୁକ୍ତିରେ ଦୁର୍ନୀତି ଅଭିଯୋଗ ଆଣି ତାଙ୍କୁ ଘେରିବାର ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା। କାର୍ଗିଲ ସହିଦଙ୍କ ମୃତଦେହ ପାଇଁ କିଣାଯାଇଥିବା କଫିନର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରସଙ୍ଗ ସିଏଜି ରିପୋର୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ପଦାକୁ ଆସିଥିଲା। ତେହେଲକାର ଷ୍ଟିଂ ଅପରେସନ ସମତା ପାର୍ଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷା ଜୟା ଜେଟଲୀଙ୍କ ଜରିଆରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଚୁକ୍ତିରେ ଲାଞ୍ଚର ପର୍ଦ୍ଦାଫାସ କରିଛି ବୋଲି ଦାବି କରିଥିଲା। ଏହି ଦୁଇଟି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜର୍ଜଙ୍କୁ ବ୍ୟାପକ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ମନ୍ତ୍ରୀ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ତେବେ ସିବିଆଇ ତଦନ୍ତରେ ତାଙ୍କୁ କ୍ଲିନ୍ ଚିଟ୍ ମିଳିଥିଲା।
ତଦନ୍ତକାରୀ ସଂସ୍ଥା ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ପାଇନଥିଲେ। ଏନଡିଏ ମେଣ୍ଚର ଆବାହକ ଭାବରେ ବିଜେପି ସହ ତାଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠତା ଥିଲା। ନେହେରୁ କ୍ୟାବିନେଟରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ହୁମାୟୁନ କବୀରଙ୍କ ଝିଅ ଲୈଲା କବୀରଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଜର୍ଜ। ତେବେ ତାଙ୍କ ପାରିବାରିକ ଜୀବନ ସେତାଟା ସୁଖଦ ନ ଥିଲା। ୨୫ ବର୍ଷ ଧରି ପତ୍ନୀ ତାଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ରହୁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୨୯ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୯ରେ ମୃତ୍ୟୁର କିଛିବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଲୈଲା ତାଙ୍କ ଅସୁସ୍ଥ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଯତ୍ନ ନେବାକୁ ଫେରି ଆସିଥିଲେ। ଦୀର୍ଘ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଗରିବ ଓ ପୀଡ଼ିତଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଲଢ଼େଇ କରିଥିବା ଫାୟାରବ୍ରାଣ୍ଡ ନେତା ଜର୍ଜ ଜୀବନର ଶେଷ ଭାଗରେ ନିଜର ସ୍ମୃତି ହରାଇଥିଲେ।
Also readhttps://purvapaksa.com/from-1954-to-2025-major-stampedes-that-rocked-kumbh-mela/
