ଭାସ୍କର ପରିଚ୍ଛା
EVM: ଏହା ସ୍ୱୀକାର କରିବା ଜରୁରୀ ଯେ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଅଖଣ୍ଡତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇବା ଏକ ଗମ୍ଭୀର ବିଷୟ ଯାହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ବହନ କରେ।
ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳ ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଭିତରେ ଅସନ୍ତୋଷ ରହୁଥିବାବେଳେ ଏହାର କିଛି ସହଯୋଗୀ ଦଳ ଅସନ୍ତୋଷର ସୁଅ ଛୁଟିଛନ୍ତି। ଏହାର କିଛି ଦିଗ ଅସନ୍ତୋଷର କୋରସରେ ମିଶିଯାଇଛି। ଦଳୀୟ ନେତାମାନେ ଯେଉଁ ଭାବନା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି, ତାହା ଆତ୍ମସମୀକ୍ଷା କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଇଭିଏମ୍ ମେସିନ୍ ଉପରେ ରାଗ ଶୁଝାଉଛନ୍ତି। ଦଳୀୟ ସଭାପତି ମଲ୍ଲିକାର୍ଜୁନ ଖଡଗେ କହିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ବାଲଟ୍ ପେପରକୁ ଫେରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା ଉଚିତ।
କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନେ ନିଜ ନିର୍ବାଚନୀ ପରାଜୟର ଶ୍ରେୟ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ଭୋଟିଂ ମେସିନ୍ (ଇଭିଏମ୍)କୁ ଦେଉଛନ୍ତି, ଯାହା କି ସେମାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପରେ ଏକ ପରିଚିତ କାହାଣୀ ପାଲଟିଛି। ଏହା ପ୍ରଥମ ଘଟଣା ନୁହେଁ ଯେଉଁଠାରେ କଂଗ୍ରେସ ଭୋଟିଂ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଉପରେ ଆଙ୍ଗୁଠି ଉଠାଇଛି; ତେବେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ସେମାନଙ୍କ ପରାଜୟର ଗମ୍ଭୀରତା ସେମାନଙ୍କ ଅଭିଯୋଗକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଛି। ବିଶେଷ କରି ମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଦଳ ହିସାବରେ ଦଳ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଓ ନିରାଶ ଅନୁଭବ କରିବା ବୁଝାପଡ଼ୁଥିବାବେଳେ ନିର୍ବାଚନୀ ବିଫଳତାର ଦାୟିତ୍ୱ ନେବା ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।
ଠୋସ୍ ପ୍ରମାଣ
ଏହା ସ୍ୱୀକାର କରିବା ଜରୁରୀ ଯେ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ସଚ୍ଚୋଟତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇବା ଏକ ଗମ୍ଭୀର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଯାହାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି। ମତଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବୈଧତା ସମ୍ପର୍କରେ ଯେ କୌଣସି ଆନୁଗତ୍ୟକୁ ଦୃଢ଼ ପ୍ରମାଣ ସହିତ ପ୍ରମାଣିତ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ, ବର୍ତ୍ତମାନ, ଅଭାବ ଦେଖାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଅନ୍ୟାୟ ଅନୁଭବ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ପରାଜୟ ପାଇଁ ବଳି ବୋଦା ଖୋଜିବାର ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଦଳ ଏକାକୀ କାମ କରିପାରିବ ନାହିଁ।
୨୦୧୪ରେ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବିଜେପି ପ୍ରଥମ ଥର କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ କଂଗ୍ରେସକୁ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପଥରେ ଆଗେଇ ନେଇଥିବା ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ଖୋଜିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୯ ଓ ୨୦୨୪ରେ ବିଜେପିର କ୍ରମାଗତ ନିର୍ବାଚନୀ ବିଜୟ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ନିର୍ବାଚନରେ ସଫଳତା କଂଗ୍ରେସର ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଓ ନିରାଶାକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି।
ଏହି ଆହ୍ୱାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବା ସମୟରେ କଂଗ୍ରେସ ବାହ୍ୟ କାରଣ ଉପରେ ଦୋଷ ଲଦିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆତ୍ମ-ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବା ଉଚିତ। ଦଳ ନିଜର ରଣନୀତି, ବାର୍ତ୍ତା ଏବଂ ଭୋଟରଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କକୁ ସମାଲୋଚନାମୂଳକ ଭାବରେ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରାଜନୈତିକ ଦୃଶ୍ୟପଟ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନ ହ୍ରାସ ପଛର କାରଣକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବା କଂଗ୍ରେସ ପାଇଁ ନିଜର ସ୍ଥିତି ପୁନରୁଦ୍ଧାର କରିବା ପାଇଁ ଜରୁରୀ ଅଟେ। କେବଳ ସଚ୍ଚୋଟ ବିଚାର ଏବଂ ସଂସ୍କାର ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ମାଧ୍ୟମରେ ଦଳ ନିଜର ବିଶ୍ୱସନୀୟତାକୁ ପୁନଃ ନିର୍ମାଣ କରିବା ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ନିର୍ବାଚନରେ ଶାସକ ଦଳକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବାକୁ ଆଶା କରିପାରିବ।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ବଳିବୋଦା
ଇଭିଏମ୍ ମେସିନରେ କଂଗ୍ରେସ ସଫଳତା ମଧ୍ୟ ପାଇଛନ୍ତି। ନିକଟରେ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଏବଂ ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ କଂଗ୍ରେସ ବିଜୟ ହାସଲ କରିଛି ଏବଂ ରାଜସ୍ଥାନ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ୟୁପିରେ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଜେପି ହିଁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଥିଲା।
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରାଜୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଏହାର ସହଯୋଗୀ ଜେଏମ୍ଏମ୍ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡରେ କ୍ଷମତା ହାସଲ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି। ସହଜରେ ବଳିର ବଳି ଖୋଜି ବା ଦୋଷ ରାଜନୀତି କରିବାର ଏହି ପ୍ରବୃତ୍ତି ଦିନକୁ ଦିନ କ୍ଷତିକାରକ ହେବାରେ ଲାଗିଛି।
ଏହା କଂଗ୍ରେସକୁ ପ୍ରକୃତ ଆତ୍ମ-ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବାରୁ ରୋକିଥାଏ। ସେ କହିଛନ୍ତି, ଦେଶର ଲୋକଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ସରକାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ। ଏହାର ତ୍ରୁଟି କାରଣରୁ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଏଡ଼ାଇ ଯାଉଛି ନା ଏଥିରେ ବିଶ୍ୱାସ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟତାର ଅଭାବ ରହିଛି ? ଏହାବ୍ୟତୀତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନ ସମୟରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶନ ସନ୍ତୋଷଜନକଠାରୁ କମ୍ ରହିଛି।
ଶାସକ ଦଳ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗର ଜଟିଳ ଦୃଶ୍ୟପଟକୁ ସାବଧାନତାର ସହ ନେଭିଗେଟ୍ କରୁଛି, ତଥାପି ନିଜ ଭୁଲ ପଦକ୍ଷେପ ଏବଂ ଅସଦାଚରଣକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବାରେ ମନ୍ଥର ହୋଇନାହିଁ। ଏହାର ତ୍ରୁଟିର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ଏହି ରିହାତି ଏହାର ବିଶ୍ୱସନୀୟତା ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସକୁ କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରେ। ଅପରପକ୍ଷରେ ବିରୋଧୀମାନେ ନିଜ ସମାଲୋଚନାରେ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଇ ନାହାନ୍ତି ଏବଂ ନିଜର ଅସନ୍ତୋଷ ଜାହିର କରିବା ପାଇଁ କଠୋର ଓ କଠୋର ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗ କରୁଛନ୍ତି।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା
ସେ କହିଛନ୍ତି, ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଭାବେ ତିକ୍ତ ଓ କ୍ରୋଧିତ ସ୍ୱର ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ନିରପେକ୍ଷ ନିର୍ବାଚନର ତଦାରଖ ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିବା ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂସ୍ଥା ଅପେକ୍ଷା ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ବିଶେଷତ୍ୱ। ସ୍ୱରରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆୟୋଗର ନିରପେକ୍ଷତା ଏବଂ ସଚ୍ଚୋଟତାକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତା ପ୍ରକଟ କରିଛି, କାରଣ ଏହା ଆଦର୍ଶଭାବରେ ରାଜନୈତିକ ବିବାଦମୁକ୍ତ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିବା ଉଚିତ।
ଯଦିଓ ଏହା ସତ ଯେ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କିଛି ତ୍ରୁଟି ରହିଛି, ତଥାପି ଏହା ଆମ ଭଳି ଏକ ବିଶାଳ ଏବଂ ବିବିଧ ରାଷ୍ଟ୍ର ପାଇଁ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପରିଚାଳନାରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛି । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମୟର ପରୀକ୍ଷାରେ ସଫଳ ହୋଇଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କିମ୍ବା ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବା ଅନ୍ୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମଡେଲ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ଭୋଟିଂ ମେସିନ୍ (ଇଭିଏମ୍)କୁ ନେଇ ହୋଇଥିବା ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର ସମ୍ପର୍କରେ ‘ପ୍ରମାଣ’ ମାଗିବା ପାଇଁ ଶରଦ ପାଓ୍ଵାର ତାଙ୍କ ଦଳର ପ୍ରାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେବା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା।
ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଅନିୟମିତତାର ଏହି ତଦନ୍ତ ଜରୁରୀ, କାରଣ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସମ୍ପୃକ୍ତ ସମସ୍ତ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ସର୍ବୋତ୍ତମ ସ୍ୱାର୍ଥରେ ଅଟେ। ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଆସ୍ଥା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିବାରୁ ତଦନ୍ତ ଜାରି ରହିବା ଦରକାର।
ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ଦରକାର
କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଏହି ପରିସ୍ଥିତିକୁ କିଭଳି ମୁକାବିଲା କରିବ ସେଥିପାଇଁ ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଦଳ ନିଜର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ବ୍ୟାପକ ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ସଂଘର୍ଷକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ଉଚିତ, କାରଣ ଏହା କରିବା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସଠାରୁ ଅଧିକ ଥଣ୍ଡା ଏବଂ ହାତରେ ଥିବା ମୂଳ ପ୍ରସଙ୍ଗରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା ଉଚିତ।
କଂଗ୍ରେସର କେତେକ ସହଯୋଗୀ ପରିସ୍ଥିତି ପ୍ରତି ଅଧିକ ଚିନ୍ତାଶୀଳ ଏବଂ ଆକର୍ଷଣୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି, ଯାହା ସୂଚାଉଛି ଯେ ଡେରି ହେଉଛି। ଏହା ଏକ ଲେଖା ଯାହା ବିଭାଜନକାରୀ ବୟାନବାଜୀ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଗଠନମୂଳକ ଆଲୋଚନା ଏବଂ ସହଯୋଗକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦିଏ।
(ଲେଖକ ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ସାମ୍ବାଦିକ ଓ ସ୍ତମ୍ଭକାର। ସେ ଓଡ଼ିଶା ଅନେକ ଖବର କାଗଜରେ କାମ କରିଛନ୍ତି। ଉଭୟ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆରେ ଅନେକ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି।)