ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ଚରମ ସୀମାରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ଏହି ଦୁଇ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଏହି ବିବାଦ ଉପରେ ଆଉ ଏକ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶର ନଜର ରହିଛି। ଏହି ଦେଶଟି ହେଉଛି ଚୀନ୍। ଚୀନ୍ ନିଜର ସୈନ୍ୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ କରିଛି। କିନ୍ତୁ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତା’ର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ପରୀକ୍ଷିତ ହୋଇନାହିଁ। ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ସଂଘର୍ଷ ଏହାର ପ୍ରଥମ ବଡ଼ ପରୀକ୍ଷା। କାରଣ, ପାକିସ୍ତାନର ଅସ୍ତ୍ରଭାଣ୍ଡାରରେ ୮୧% ଅସ୍ତ୍ର ଚୀନ୍ରୁ ଆସିଛି। ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ବିଶ୍ୱରେ ଅସ୍ତ୍ର ଶିଳ୍ପର ରାଜସ୍ୱ ୬୩୨ ବିଲିୟନ ଡଲାରରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ସ୍ପଷ୍ଟତଃ, ଚୀନ୍ର ନଜର ଏହି ବଜାର ଉପରେ ରହିଛି।
ଷ୍ଟକହୋମ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ପିସ୍ ରିସର୍ଚ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ (SIPRI) ଅନୁସାରେ, ଆମେରିକା ବିଶ୍ୱରେ ଅସ୍ତ୍ର ରପ୍ତାନୀରେ ସବୁଠାରୁ ଆଗରେ ରହିଛି। ୨୦୨୦ରୁ ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱରେ ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସାୟରେ ଆମେରିକାର ଅଂଶ ୪୧.୭% ଥିଲା। ଏହା ପରେ ଫ୍ରାନ୍ସ (୧୦.୯%), ରୁଷିଆ (୧୦.୫%), ଚୀନ୍ (୫.୮%), ଜର୍ମାନୀ (୫.୬%), ଇଟାଲୀ (୪.୩%), ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ (୩.୭%), ଓ ସ୍ପେନ୍ (୨.୭%) ରହିଛନ୍ତି। ଚୀନ୍ ଏବେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ନମ୍ବର ୧ ହେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଏହି କାରଣରୁ ଚୀନ୍ର ନଜର ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଉତ୍ତେଜନା ଉପରେ ରହିଛି। ଏହା ବିଶ୍ୱକୁ ଚୀନ୍ର ଆଧୁନିକ ସୈନ୍ୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ କିପରି ମୁକାବିଲା କରୁଛି, ତାହା ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇପାରେ।
ପାକିସ୍ତାନର ଅସ୍ତ୍ରଭାଣ୍ଡାରରେ ଚୀନ୍ ଅସ୍ତ୍ର
ଚୀନ୍ ଏକ ସୈନ୍ୟ ମହାଶକ୍ତିଭାବେ ଉଭା ହେଉଛି। ଗତ ଚାଳିଶ ବର୍ଷରେ ଏହା କୌଣସି ବଡ଼ ଯୁଦ୍ଧରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଚୀନ୍ ନିଜ ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ଆଧୁନିକ କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ପ୍ରୟାସ କରିଛି। ଏହା ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ଅର୍ଥ ବିନିଯୋଗ କରିଛି। ଚୀନ୍ ନିଜର ଚିରସ୍ଥାୟୀ ମିତ୍ର ପାକିସ୍ତାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀକୁ ମଧ୍ୟ ଆଧୁନିକ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛି। SIPRIର ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ, ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନକୁ ୮୧% ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇଛି।
ଏହି ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ଆଧୁନିକ ଯୁଦ୍ଧବିମାନ, କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ରାଡାର, ଓ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ ମତରେ, ଏହି ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ସୈନ୍ୟ ସଂଘର୍ଷରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିବ। କେତେକ ପାକିସ୍ତାନୀ ଅସ୍ତ୍ର ଚୀନ୍ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କ ସହଯୋଗରେ କିମ୍ବା ଚୀନ୍ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞତା ବ୍ୟବହାର କରି ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି। ପାକିସ୍ତାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଚୀନରେ ନିର୍ମିତ ଯେଉଁ ଅସ୍ତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି, ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଜେ-୧୦ସି ଓ ଜେଏଫ-୧୭ ଯୁଦ୍ଧବିମାନ, ଏଚକ୍ୟୁ-୯ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଏସଏଚ-୧୫ ହାଉଇଜର, ଓ ସିଏଚ-୪ ଡ୍ରୋନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଚୀନ୍ର ବିନିଯୋଗ
ନିକଟ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ପାକିସ୍ତାନ ଚୀନ୍ ସହ ନିଜର ସମ୍ପର୍କକୁ ଆହୁରି ପ୍ରଗାଢ଼ କରିଛି। ଏହା ଚୀନର ‘ଚିରସ୍ଥାୟୀ ରଣନୀତିକ ବନ୍ଧୁ’ ହୋଇଛି ଏବଂ ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କ ବେଲ୍ଟ ଆଣ୍ଡ ରୋଡ ଇନିସିଏଟିଭ ପ୍ରକଳ୍ପରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଛି। SIPRIର ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ, ୨୦୦୦ ଦଶକର ଶେଷ ଭାଗରେ ଆମେରିକା ଓ ଚୀନ୍ ଉଭୟ ପାକିସ୍ତାନକୁ ପ୍ରାୟ ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ନିକଟ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ପାକିସ୍ତାନ ଆମେରିକୀୟ ଅସ୍ତ୍ର କିଣିବା ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛି ଏବଂ ଏବେ ଏହା ଶସ୍ତା ଚୀନ୍ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ନିଜର ଅସ୍ତ୍ରଭାଣ୍ଡାର ଭର୍ତ୍ତି କରୁଛି।
ଚୀନ୍ ନିଜର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ, ବିଶେଷତଃ ସୈନ୍ୟ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଉପରେ ପ୍ରଚୁର ଅର୍ଥ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛି। ୨୦୨୫ ପାଇଁ ଏହା ୨୪୯ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବଜେଟ୍ ରଖିଛି, ଯାହା ଗତବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ୭.୨% ଅଧିକ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମଧ୍ୟ ଏହା ପିପିପି ମୋଡ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଉପରେ ବହୁତ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛି। ଚୀନ୍ ନିଜର ସୈନ୍ୟ କ୍ଷମତାର ଆଧୁନିକୀକରଣ ଓ ବିସ୍ତାର ସହ ସାଇବର ଯୁଦ୍ଧ ଓ ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ରଭାଣ୍ଡାର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛି। ଏହା ପଛରେ ତା’ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଆମେରିକାର ଆଧିପତ୍ୟକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବା। ଚୀନ୍ର ବିସ୍ତାରବାଦୀ ନୀତି କାହାଠାରୁ ଲୁଚି ନାହିଁ। ଏହା ତାଇୱାନକୁ ନିଜର ଅଂଶ ବୋଲି ମାନୁଛି। ଏହା ସହ ଭାରତ ସମେତ ସମସ୍ତ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ଏହାର ବିବାଦ ଚାଲିଛି।
ଆମେରିକା ସହ ଉତ୍ତେଜନା
ଆମେରିକା ପରେ ବିଶ୍ୱର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଅର୍ଥନୀତି ଥିବା ଚୀନ୍ ଗତ କେତେକ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ବିଶ୍ୱର କାରଖାନାଭାବେ ପରିଚିତ। ଏହା ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଦ୍ଭୁତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି ଏବଂ ବିଶ୍ୱର ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ହୋଇଛି। ନିକଟ କିଛି ସମୟ ଧରି ଆମେରିକା ସହ ଏହାର ଉତ୍ତେଜନା ଚାଲିଛି। ଆମେରିକା ଚୀନ୍ର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ବାଣିଜ୍ୟ ପାର୍ଟନର, ଯେତେବେଳେ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟ ଚୀନ୍ର ବଡ଼ ବାଣିଜ୍ୟ ପାର୍ଟନରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଛି। କିନ୍ତୁ ଚୀନ୍ ସହ ବାଣିଜ୍ୟରେ ଆମେରିକାକୁ ବହୁତ କ୍ଷତି ହେଉଛି। ଏହି କାରଣରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଟ୍ରମ୍ପ ଚୀନ୍ ଉପରେ ୧୪୫% ଶୁଳ୍କ ଲଗାଇଛନ୍ତି। ଏହାର ଜବାବରେ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟ ଆମେରିକା ଉପରେ ୧୨୫% ଶୁଳ୍କ ଲଗାଇଛି। ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ନଇଁବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନାହାନ୍ତି।
ଚୀନ୍ର ଭୟ ଯେ, ଯେଉଁଭଳିଭାବେ ତା’ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଏୟାର ଡିଫେନସ ସିଷ୍ଟମ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାରେ ବିଫଳ ହେଲା ତାହା ଚୀନ୍ ଅସ୍ତ୍ର ବଜାର ଉପରେ ନକରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ। ଯେଉଁ ଦେଶଗୁଡିକ ଚୀନ୍ଠାରୁ ଅସ୍ତ୍ର କିଣିବାକୁ ମନସ୍ଥ କରିଛନ୍ତି ,ସେମାନେ ହୁଏତ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଇପାରନ୍ତି। ତେଣୁ ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଚୀନ୍ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବାକୁ ଯାଉଛି।
ଗୁରୁ ହାଫିଜର ମୁଖା ଖୋଲି ଶିଷ୍ୟ; କହିଲେ ପ୍ରତି ଗୁରୁବାର କ’ଣ କରେ ଆତଙ୍କର ପ୍ରଫେସର ହାଫିଜ ସୟିଦ