ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କର ଆଧିପତ୍ୟ, ଯାହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ‘ବାବୁରାଜ’ କୁହାଯାଏ । ଏକ ଦୀର୍ଘଦିନର ସମସ୍ୟା ହୋଇ ରହିଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରୀ ଅଫିସରମାନଙ୍କ (ଓଏଏସ୍) କାର୍ଯ୍ୟବନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣାଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି । ଏହା ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ନିର୍ବାଚିତ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବକୁ ପୁଣିଥରେ ଆଲୋଚନାକୁ ଆଣିଛି । ଓଡ଼ିଶାରେ ବାବୁରାଜ କିଛି ନୂଆ କଥା ନୁହେଁ । ମାତ୍ର ବର୍ଷେ ଦୁଇବର୍ଷ ତଳେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଫିସରଙ୍କ ଶକ୍ତି ଚରମରେ ଥିଲା । ଏହାର ପୁରୋଧା ଥିଲେ ଭି.କେ ପାଣ୍ଡିଆନ। ପାଣ୍ଡିଆନଙ୍କ ଅବିର୍ଭାବରେ ନେତା ଗୌଣ ଓ ଅଫିସର ସର୍ବଶକ୍ତିମାନ ହୋଇଯାଇଥିଲେ। ଅଫିସର ପେଣ୍ଡାଲରେ ବସୁଥିଲେ । ନେତା ଟେଣ୍ଟ୍ ବାନ୍ଧୁଥିଲେ । ଏମିତିକି ଓଡ଼ିଶା ରାଜନୀତିର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନେତାମାନେ ରାସ୍ତାରେ ଟ୍ରାଫିକ୍ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ । ଅତୀତର ସେହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଯଦି ମନେପକାଯାଏ,ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଓଏଏସ୍ ଅଧିକାରୀଙ୍କ କଲମଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ନିତ୍ୟାନ୍ତ ଗୌଣ ଲାଗିପାରେ ।
ବାବୁରାଜ : ଐତିହାସିକ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀ
ଓଡ଼ିଶାରେ ବାବୁରାଜର ମୂଳ ଔପନିବେଶିକ ଯୁଗରେ ଖୋଜି ପାଇବା । ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ (ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ବ୍ରିଟିଶ ବା ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷିତ ଭାରତୀୟ ଥିଲେ) ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହା ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିଥିଲା । ଓଡ଼ିଶା ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଫିସରମାନେ ନୀତି ନିର୍ମାଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ଯାହା ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିଥିଲା ।
ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଜାରି ରହିଥିଲା । ଏହାର କାରଣ ଥିଲା ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ, ଶିକ୍ଷା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତାରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କର ଆଧିପତ୍ୟ, ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଚେତନତାର ଅଭାବ। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଅଫିସରମାନେ ନିଜକୁ ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରକ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ତେବେ ଓଡ଼ିଶାରେ ବାବୁରାଜ ଯୁଗକୁ ପାଣ୍ଡିଆନ୍ ପୂର୍ବ ଓ ପାଣ୍ଡିଆନ ପର ଭାବେ ନିଆଯାଇପାରେ।
ପାଣ୍ଡିଆନ ଯୁଗରେ ଅଫିସର ଶକ୍ତିଶାଳୀ
ଭି. କେ. ପାଣ୍ଡିଆନ, ଜଣେ ପୂର୍ବତନ ଆଇଏଏସ୍ ଅଧିକାରୀ, ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମୟରେ ସେ ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରି ନୀତି ନିର୍ମାଣ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଦେଇଥିଲେ। ଏହା ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ, ବିଶେଷକରି ବିଧାୟକ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ, ଗୌଣ ଭୂମିକାରେ ସୀମିତ ରଖିଥିଲା। ନିମ୍ନରେ କେତେକ ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇଛି:
୧. ନୀତି ନିର୍ମାଣରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କ ଆଧିପତ୍ୟ
ପାଣ୍ଡିଆନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀତି ନିର୍ମାଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଫିସରମାନେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିକାଶମୂଳକ ଯୋଜନା, ଯେପରିକି କୃଷି ଓ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୀତି ନିର୍ମାଣ, ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହେଉଥିଲା। ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ମତାମତକୁ ପ୍ରାୟତଃ ଉପେକ୍ଷା କରାଯାଉଥିଲା।
୨. କେନ୍ଦ୍ରୀକୃତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ
ପାଣ୍ଡିଆନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଓ ଅଫିସରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହୁଥିଲା। ଏହା ଦ୍ୱାରା ବିଧାୟକ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଭୂମିକା କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହେଉଥିଲା, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରେ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଥିଲା।
୩. ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ
ପାଣ୍ଡିଆନ ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ କେବଳ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା ନୁହେଁ, ରାଜନୈତିକ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଦେଇଥିଲେ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନାର ବାସ୍ତବାୟନ ଓ ଅର୍ଥ ବଣ୍ଟନରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କର ମତ ଅଧିକ ଗ୍ରହଣୀୟ ହେଉଥିଲା, ଯାହା ନେତାମାନଙ୍କୁ ସୀମାବଦ୍ଧ କରୁଥିଲା।
ଓଏସ୍ ଅଫିସରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟବନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ : ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀ
ନିକଟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଏସ୍ ଅଫିସରମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟବନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କର ଶକ୍ତିକୁ ପୁଣିଥରେ ଉଜାଗର କରିଛି। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଫିସରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଦାବି ପୂରଣ ପାଇଁ ସରକାର ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି। ଏହା ଏକ ପ୍ରକାରେ ନିର୍ବାଚିତ ସରକାରଙ୍କୁ ‘ପଙ୍ଗୁ’ କରିବାର ଉଦାହରଣ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଫିସରମାନେ ନିଜର ସୁବିଧା ଓ କ୍ଷମତାକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ସଙ୍ଗଠିତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ସେବା ପ୍ରଦାନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।
ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଦର୍ଶାଇଛି ଯେ ଅଫିସରମାନେ କେବଳ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ସେମାନେ ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ। ଏହା ନିର୍ବାଚିତ ସରକାରଙ୍କ କ୍ଷମତାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରୁଛି ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅଚଳ କରୁଛି।
ନିର୍ବାଚିତ ସରକାରଙ୍କ ପଙ୍ଗୁତା
ବାବୁରାଜ ନିର୍ବାଚିତ ସରକାରଙ୍କୁ ପଙ୍ଗୁ କରିବାରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପାୟରେ ଅବଦାନ ରଖିଛି:
୧ .ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀରେ ବିଳମ୍ବ
ଅଫିସରମାନଙ୍କର ଅତ୍ୟଧିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଯୋଗୁଁ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀରେ ବିଳମ୍ବ ହେଉଛି। ଅନେକ ସମୟରେ ଅଫିସରମାନେ ନିଜର ସ୍ୱାର୍ଥ ଅନୁସାରେ ନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସୁବିଧାକୁ ବାଧା ଦେଉଛି।
୨. ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱର ଅବମାନନା
ଅଫିସରମାନଙ୍କର ଆଧିପତ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିମାନେ ନିଜ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରେ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ହେଉଛନ୍ତି। ଏହା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସରକାର ପ୍ରତି ଅସନ୍ତୋଷ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
୩. ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସେବାରେ ଅବହେଳା
ଅଫିସରମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟବନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭଳି ଘଟଣା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସେବା ପ୍ରଦାନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ଏହା ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅସ୍ଥିରତା ଆଣୁଛି ଏବଂ ଜନତାଙ୍କ ଆସ୍ଥାକୁ ହ୍ରାସ କରୁଛି।
ବାବୁରାଜ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ଗୁରୁତର ସମସ୍ୟା ହୋଇ ରହିଛି। ଭି. କେ. ପାଣ୍ଡିଆନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳରେ ଅଫିସରମାନଙ୍କୁ ଅତ୍ୟଧିକ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ଗୌଣ କରିଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନର ଓଏସ୍ ଅଫିସରମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟବନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏହି ସମସ୍ୟାକୁ ଆହୁରି ଉଜାଗର କରିଛି। ଏହାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଅଫିସର ଓ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ଆଣିବା, ପାରଦର୍ଶିତା ବଜାୟ ରଖିବା ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସେବାକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ। କେବଳ ଏହି ପଦକ୍ଷେପଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ସରକାରର ପ୍ରଭାବ ପୁନଃସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ବାବୁରାଜରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିପାରିବ।
ALSO READ https://purvapaksa.com/british-fighter-jet-f35b-spying-india-locked-royal-navy-response-iaf/
