Delhi Assembly Election: ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ଘୋଷଣା ହୋଇନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସମସ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ମଇଦାନକୁ ଓହ୍ଲାଇ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଛନ୍ତି। ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ମାୟାବତୀ ତାଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କ ୫ ଜଣ ଯବାନଙ୍କ ହାତରେ ପୂରା ଦାୟିତ୍ୱ ଦେବେ। ଯିଏ ପୂରା ନିର୍ବାଚନ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ। ତେଣୁ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦ ଏହି ଅଭିଯାନର ପ୍ରଚାର ଦାୟିତ୍ୱ ତୁଲାଇବେ।
ବିଏସ୍ପି ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା କଂଶୀରାମ ଆଶୀ ଦଶକରେ ଦଳିତ ଏବଂ ପୀଡିତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ସେ ଦଳିତ ରାଜନୀତିକୁ ଏପରି ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ ଯେ ୟୁପିରେ ବିଏସ୍ପି ଚାରିଥର ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲା। ମାୟାବତୀ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଦଳିତ ଭୋଟରେ ଶାସନ ଜାରି ରଖିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଦଳିତମାନେ ମୁହଁ ଫେରାଇ ନେବା ପରେ ବିଏସ୍ପିର ରାଜନୈତିକ ଗ୍ରାଫ୍ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି।
୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଶୂନ୍ୟରେ ସୀମିତ ରହିବା ପରେ ବିଏସ୍ପି ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଏକ ନୂଆ ରାଜନୈତିକ ପରୀକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ଯାଉଛି, କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ମାୟାବତୀ ତାଙ୍କ ଘନିଷ୍ଠ ସହଯୋଗୀଙ୍କ ହାତରେ ନିର୍ବାଚନ ଦାୟିତ୍ୱ ବଜାୟ ରଖିବେ କି?
ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଏସ୍ପି କେବେ କ୍ଷମତାରେ ନ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ବିପଦ ଆରମ୍ଭରୁ ରହିଛି। ବିଏସ୍ପି ଅନେକ ଆସନରେ ଭଲ ଭୋଟ୍ ପାଉଛି। ଆମ୍ ଆଦମୀ ପାର୍ଟି ଗଠନ ଏବଂ ଅରବିନ୍ଦ କେଜ୍ରିୱାଲଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଉତ୍ଥାନ ପରଠାରୁ ଦଳିତ ଭୋଟ୍ ବିଏସ୍ପିରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବଦଳି ଯାଇଛି ଏବଂ ୨୦୨୫ ନିର୍ବାଚନକୁ ଫେରିବା ପାଇଁ ମାୟାବତୀ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ୭୦ଟି ବିଧାନସଭା ଆସନରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶକ୍ତି ସହ ଲଢ଼ିବାକୁ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି। ଏହାକୁ ନେଇ ସେ ରାଜନୈତିକ କସରତ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀ ନିର୍ବାଚନ ତାଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ହେବ।
ଦିଲ୍ଲୀରେ ମାୟାବତୀଙ୍କ ୫ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ
ହରିୟାଣା ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପରେ ହିଁ ମାୟାବତୀ ପ୍ରଥମେ ନିଜ ପୁତୁରା ଆକାଶ ଆନନ୍ଦଙ୍କ ହାତରେ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନର କମାଣ୍ଡ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଏସପି ପ୍ରାର୍ଥୀ ଚୟନ ଏବଂ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପାଇଁ ସେ ଦାୟୀ ରହିବେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା।
ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନର ରାଜନୈତିକ ଉଷ୍ମତା ବଢ଼ୁଥିବାବେଳେ ମାୟାବତୀ ଦିଲ୍ଲୀକୁ ୫ଟି ଜୋନରେ ବିଭକ୍ତ କରି ଏହାର ଦାୟିତ୍ବ ନିଜ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଛନ୍ତି। ବିଏସ୍ପି ସୁଦେଶ ଆର୍ଯ୍ୟ, ସିପି ମାସାହ, ଧର୍ମବୀର ଅଶୋକ, ରଣଧୀର ବେନିୱାଲ ଏବଂ ସୁଜିତ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଛି।
ଦିଲ୍ଲୀକୁ ୫ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କଲା ବିଏସ୍ପି
ବହୁଜନ ସମାଜ ପାର୍ଟି ସୁପ୍ରିମୋ ମାୟାବତୀ ଦିଲ୍ଲୀର ୭୦ଟି ବିଧାନସଭା ଆସନକୁ ୫ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିବା ସହ ୫ଟି ଜୋନାଲ ପ୍ରଭାରୀଙ୍କୁ ଆସନ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି। ହରିୟାଣା, ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ ଏବଂ ପଞ୍ଜାବର ପ୍ରଭାରୀ ରଣଧୀର ବେନିୱାଲଙ୍କୁ ହରିୟାଣା ସୀମାରେ ୧୦ଟି ଆସନ ଦିଆଯାଇଛି। ସୁଦେଶ ଆର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ୧୬ଟି ଆସନ ଦିଆଯାଇଛି। ଏଥିରେ ନାଙ୍ଗଲୋଇ ଜିଲ୍ଲା ଏବଂ ଚାନ୍ଦନୀ ଚୌକ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀର ଆସନ ରହିଛି।
ସୁଜିତ ସମ୍ରାଟଙ୍କୁ ୧୨ଟି ବିଧାନସଭା ଆସନର ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି। ବିଏସ୍ପି ରାଜ୍ୟ ସଭାପତି ସିପି ସିଂହଙ୍କୁ ୩ଟି ବିଧାନସଭା ଆସନ ଓ ଧର୍ମବୀର ଅଶୋକଙ୍କୁ ୨୦ଟି ବିଧାନସଭା ଆସନର ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହି ୫ ଜଣ ବିଏସ୍ପି ନେତା ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଚୟନ କରିବେ ଏବଂ ବିଜୟର ଦାୟିତ୍ୱ ସେମାନଙ୍କ କାନ୍ଧରେ ରହିବ ।
ଦିଲ୍ଲୀ ନିର୍ବାଚନ ଦାୟିତ୍ୱ ନେବେ ମାୟାବତୀ
ବହୁଜନ ସମାଜ ପାର୍ଟି ସୁପ୍ରିମୋ ମାୟାବତୀ ଜାନୁଆରୀ ୧୫ରେ ଲକ୍ଷ୍ନୌରୁ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚିବେ। ମାୟାବତୀ ଜାନୁଆରୀ ୧୫ରେ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମଦିନ ପାଳନ କରିବେ ଏବଂ ସେହିଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚିବେ। ଏହାପରେ ମାୟାବତୀ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଲ୍ଲୀରେ ରହିବେ। ମାୟାବତୀ ଦିଲ୍ଲୀ ଆସିବା ପରେ ବିଏସ୍ପି ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ନାମ ଘୋଷଣା କରାଯିବ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି।
ଏଥର ଦଳର ଫୋକସ ମହିଳା ଓ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ଉପରେ ରହିଛି। ଦାଗୀ ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ଥିବା ନେତାଙ୍କୁ ଟିକେଟ୍ ଦିଆଯିବ ନାହିଁ। ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ଥିବା ନେତାଙ୍କୁ ଟିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ମାୟାବତୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ମାୟାବତୀଙ୍କ ଫର୍ମୁଲାକୁ ବିଏସ୍ପିର ଦିଲ୍ଲୀ ଜୋନାଲ ପ୍ରଭାରୀ କେତେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିପାରିବେ ତାହା ଦେଖିବାକୁ ବାକି ରହିଲା, କାରଣ ଦଳରେ ଟିକେଟ୍ ବଣ୍ଟନକୁ ନେଇ ବାରମ୍ବାର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି।
ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ପ୍ରଚାର କରିବେ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦ
ଯେତେବେଳେ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦଙ୍କୁ ଦିଲ୍ଲୀ ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂଯୋଜକ କରାଯାଇଥିଲା ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା ଯେ ସେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଟିକେଟ୍ ବଣ୍ଟନର କାମ ମଧ୍ୟ କରିବେ, କିନ୍ତୁ ମାୟାବତୀ ୫ ଜଣ ଜୋନାଲ ପ୍ରଭାରୀ ଦେବା ପରେ ଏବେ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଆକାଶ ଆନନ୍ଦଙ୍କ ହାତରେ ନାହିଁ। ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଏସ୍ପି ପାଇଁ ରାଜନୈତିକ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି।
ବିଏସ୍ପି ସୁପ୍ରିମୋଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ୍ରମେ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଜନସଭାକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ବିଏସ୍ପି ପାଇଁ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ। ଆକାଶ ଆନନ୍ଦ ଜାନୁଆରୀ ୫ ରେ କୋଣ୍ଡଲିର ଆମ୍ବେଦକର ପାର୍କରେ ଏକ ରାଲି ମାଧ୍ୟମରେ ଦିଲ୍ଲୀ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ଆରମ୍ଭ କରିବେ। ବିଏସ୍ପିର ଭିତ୍ତିଭୂମି ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ଘର ଘର ବୁଲି ଜନସମ୍ପର୍କ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇବାକୁ ରଣନୀତି ମଧ୍ୟ ରହିଛି।
ଦିଲ୍ଲୀରେ ଦଳୀୟ ଅଧିକାରୀ ଓ କର୍ମୀମାନେ ଦଳିତ ବସ୍ତି ଓ କଲୋନୀରେ ଘରକୁ ଘର ବୁଲି ବିଏସ୍ପିର ନୀତି ବିଷୟରେ ଜଣାଇବେ। ସମ୍ବିଧାନ ଓ ସଂରକ୍ଷଣକୁ ନେଇ ବିଜେପି ଓ କଂଗ୍ରେସର ରାଜନୀତି ସମ୍ପର୍କରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସଚେତନ କରିବାକୁ ମାୟାବତୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦ ଦିଲ୍ଲୀ ନିର୍ବାଚନରେ ବିଏସ୍ପି ପ୍ରାର୍ଥୀ ଚୟନ କରିବେ ନାହିଁ, ବରଂ ବିଜୟ ସପକ୍ଷରେ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଦାୟିତ୍ୱ ହେବ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି। ଏଭଳି ଭାବେ ଆକାଶ ଆନନ୍ଦଙ୍କୁ ପୁଣି କଣ୍ଟାର ମୁକୁଟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଠାରେ ଉଭୟ ପରାଜୟ ଓ ବିଜୟର ଶ୍ରେୟ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ରଖାଯିବ।
ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଏସପିର ଟ୍ରାକ୍ ରେକର୍ଡ କ’ଣ?
ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ଦିଲ୍ଲୀ ରାଜନୀତିରେ ବିଏସ୍ପିର ବହୁତ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି। ବିଏସ୍ପିର ୨୦ ବର୍ଷର ନିର୍ବାଚନୀ ଟ୍ରାକ୍ ରେକର୍ଡ ଉପରେ ନଜର ପକାଇଲେ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ବିଏସ୍ପିର ଭୋଟ୍ ପ୍ରତିଶତ ୧୪ ପ୍ରତିଶତ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଯୁଗରେ ଏହା ୧ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ରହିଛି। ୨୦୦୩ରେ ବିଏସ୍ପି ୪୦ଟି ଆସନରେ ଲଢ଼ିଥିଲା। ଚଳିତ ନିର୍ବାଚନରେ ବିଏସ୍ପି ଗୋଟିଏ ବି ଆସନ ଜିତି ପାରିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ୫.୭୬ ପ୍ରତିଶତ ଭୋଟ ପାଇଥିଲା।
ସେହିପରି ୨୦୦୮ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଏସ୍ପି ଦିଲ୍ଲୀର ସମସ୍ତ ୭୦ଟି ଆସନରେ ଲଢ଼ିଥିଲା। ଏହା ଦୁଇଟି ଆସନରେ ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଭୋଟ୍ ପ୍ରତିଶତ ୧୪.୦୫ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା । ବିଏସ୍ପି ଗୋକଳପୁରୀ ଏବଂ ବଦରପୁର ଆସନ ଜିତିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା। ଗୋକଳପୁର ଆସନ ସଂରକ୍ଷିତ ଥିବାବେଳେ ବଦରପୁର ଆସନ ଅଣସଂରକ୍ଷିତ ଆସନ ଥିଲା।
୨୦୧୩ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଏସ୍ପି ସମସ୍ତ ୭୦ଟି ଆସନରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଦେଇଥିଲା। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ କୌଣସି ଆସନ ପାଇନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଭୋଟ୍ ହାର ୫.୩୫ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା। ସେହିପରି ୨୦୧୫ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଏସ୍ପି ସମସ୍ତ ୭୦ଟି ଆସନରେ ଲଢ଼ିଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ଭୋଟ୍ ପ୍ରତିଶତ ୧.୧୩ ପ୍ରତିଶତକୁ ଖସି ଆସିଥିଲା। ଏହାପରେ ବିଏସ୍ପି ମଧ୍ୟ ୨୦୨୦ ନିର୍ବାଚନରେ ସମସ୍ତ ଆସନରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଦେଇଥିଲା, ଯଦିଓ ଆପ୍ ଲହରରେ ଦଳ ଗୋଟିଏ ବି ଆସନ ଜିତିବାରେ ସଫଳ ହୋଇନଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ମାତ୍ର ୦.୭୧ ପ୍ରତିଶତ ଭୋଟ୍ ମିଳିଥିଲା।
ଆପ୍ର ଆଗମନ କାରଣରୁ ବିଏସ୍ପି ନାମ ଗୋପନ ରଖିଲା
ଆମ୍ ଆଦମୀ ପାର୍ଟି ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ତିତ୍ୱକୁ ଆସିବା ପରେ ବିଏସ୍ପି ଦିଲ୍ଲୀ ରାଜନୀତିରେ ବେନାମୀ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିଏସ୍ପି ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅରବିନ୍ଦ କେଜ୍ରିୱାଲଙ୍କ ଆମ୍ ଆଦମୀ ପାର୍ଟି ଉପରେ ଆସ୍ଥା ପ୍ରକଟ କରିଛନ୍ତି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ବିଏସପିର ରାଜନୈତିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଦିଲ୍ଲୀର ଦଳିତ ଭୋଟ୍ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛି, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ କେଜ୍ରିୱାଲଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଭୋଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଟେ। ସେଥିପାଇଁ ନିକଟରେ ଡକ୍ଟର ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ନେଇ ଅମିତ ଶାହା ଦେଇଥିବା ମନ୍ତବ୍ୟକୁ ନେଇ କେଜ୍ରିୱାଲ ଖୋଲା ଖୋଲିଥିଲେ।
ଅମିତ ଶାହାଙ୍କ ବୟାନକୁ ବିରୋଧ କରି ବିଏସ୍ପି ଦିଲ୍ଲୀର ରାଜରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇଛି। ଆକାଶ ଆନନ୍ଦ ନିଜେ ଦିଲ୍ଲୀର ରାଜରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇ ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ, ଯାହାର ଟାର୍ଗେଟ ବିଜେପିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅମିତ ଶାହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥିଲା।
ଦିଲ୍ଲୀ ରାଜନୀତିରେ ଦଳିତ ରାଜନୀତି
ଦିଲ୍ଲୀରେ ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଭୋଟରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୧୭ ପ୍ରତିଶତ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ମୋଟ ୭୦ଟି ବିଧାନସଭା ଆସନ ମଧ୍ୟରୁ ୧୨ଟି ସଂରକ୍ଷିତ ରହିଛି। ତେବେ ଏହି ୧୨ରୁ ଅଧିକ ଆସନରେ ଦଳିତଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି। ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଦିଲ୍ଲୀର ସୁଲତାନପୁରୀ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରେ ଦଳିତଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୪୪ ପ୍ରତିଶତ। ଏହା ନିକଟରେ କରୋଲ ବାଗ ରହିଛି, ଯେଉଁଠି ପ୍ରାୟ ୩୮ ପ୍ରତିଶତ ଭୋଟର ଦଳିତ। ପଟେଲ ନଗର, ଗୋକଲପୁର, ସୀମାପୁରୀ, ମଙ୍ଗଳପୁରୀ, ମୋତି ନଗର, ତ୍ରିଲୋକପୁରୀ ଓ ଆମ୍ବେଦକର ନଗର ଭଳି ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀରେ ୩୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଦଳିତ ବାସିନ୍ଦା ରହିଛନ୍ତି।
ଏହାବ୍ୟତୀତ ଦିଲ୍ଲୀ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ଆସନରେ ୧୬ ପ୍ରତିଶତ, ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନଗରରେ ୨୨ ପ୍ରତିଶତ, କସ୍ତୁରବା ନଗରରେ ୧୧ ପ୍ରତିଶତ, ମାଲବ୍ୟ ନଗରରେ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ, ଆରକେ ପୁରମରେ ୧୫ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ଗ୍ରେଟର କୈଳାସରେ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ଲୋକ ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଟନ୍ତି।
ଦିଲ୍ଲୀରେ ଦଳିତ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିଭିନ୍ନ ଉପଜାତିରେ ବିଭକ୍ତ। ଜାଟବ, ବାଲ୍ମିକି, ଖଟିକ, ନିଶାଦ, ରାଇଗର, କୋଲି, ବୈରୱା ଓ ଧୋବି ଭଳି ଅନେକ ଉପଜାତି ରହୁଛନ୍ତି। ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ଆଧିପତ୍ୟ ଅଛି, କିନ୍ତୁ ସର୍ବାଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ଜାଟବ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଏବଂ ପରେ ବାଲ୍ମିକି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଟନ୍ତି।
ଦିଲ୍ଲୀର ମୋଟ ଦଳିତ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ଜାଟବ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଟନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଅନ୍ୟ ଦଳିତ ଜାତି ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ରାଜନୈତିକ ଭାବରେ ସଚେତନ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ, ବିଏସପିକୁ ମୁଖ୍ୟ ଭୋଟ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଜାଟବ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଭୋଟ୍ ବିଏସ୍ପି ପାଖରେ ରହିଲା, ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଏସପି ଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଉଭା ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କେଜ୍ରିୱାଲଙ୍କ ଆଗମନ ପରେ ଏହା ମାୟାବତୀଙ୍କ ପ୍ରତି ମୋହର ମାରିଛି।
ବାବା ସାହେବ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ଜାଟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଗଭୀର, ଯେଉଁମାନେ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରମୁଖ ହେବା ବ୍ୟତୀତ ଦିଲ୍ଲୀର ଗ୍ରାମୀଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୃଢ଼ ଉପସ୍ଥିତି ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ମାୟାବତୀ ନିଜ ସହଯୋଗୀଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଦଳିତଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଜିତିପାରିବେ କି ନାହିଁ?
ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା, ବିଆର୍ ଗଭାଇଙ୍କ ପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ; ୨୦୨୫ରେ ଭାରତକୁ ମିଳିବ ୩ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି
