ଲଦାଖକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବା ଓ ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଦାବି ନେଇ ଚାଲିଥିବା ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟରେ ହିଂସା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ବିଜେପିର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ ପୋଡ଼ି ଦିଆଯାଇଛି। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବାହିନୀର କିଛି ଗାଡ଼ି ମଧ୍ୟ ଜାଳି ଦିଆଯାଇଛି। ଜଳାପୋଡ଼ା-ହିଂସା ପରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିବା ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ସୋନମ ଓ୍ୱାଙ୍ଗଚୁକ ତାଙ୍କ ଅନଶନ ସମାପ୍ତ କରିଛନ୍ତି। ସେ ଲୋକଙ୍କୁ ହିଂସା ନ କରିବାକୁ ଅପିଲ କରିଛନ୍ତି । ତେବେ ସମ୍ବିଧାନର ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀରେ ସାମିଲ ହେବାକୁ କାହିଁକି ଲଦାଖରେ ଜେନ୍ ଜେଡ୍ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି ? ଏହାଦ୍ୱାରା କ’ଣ ବଦଳିଯିବ ? ଆସନ୍ତୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ।
ଲଦାଖ କାହିଁକି ଖାସ?
ଭାରତର ଉତ୍ତର ସୀମାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଲଦାଖ ତାହାର ଭୌଗୋଳିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ। ୨୦୧୯ରେ ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୩୭୦ ରଦ୍ଦ ଓ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ପୁନର୍ଗଠନ ଅଧିନିୟମ ପରେ ଲଦାଖକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିଲା। ଏହା ପ୍ରଶାସନିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏକ ବଡ଼ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାପରେ ଏଠାକାର ଜନତାଙ୍କ ଅସୁବିଧା ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଲା। ସଂସ୍କୃତି ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ନେଇ ଚିନ୍ତା ନିରନ୍ତର ସାମ୍ନାକୁ ଆସୁଥିଲା। ଏହି ମୁଦ୍ଦାଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଲଦାଖର ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ତଥା ପରିବେଶବିଦ ସୋନମ ଓ୍ୱାଙ୍ଗଚୁକ ଓ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁମାନେ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଓ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତାର ଦାବି କରିଥିଲେ, ଯାହା ପାଇଁ ସେମାନେ ଆମରଣ ଅନଶନରେ ବସିଥିଲେ।
ଲଦାଖର ପରିସ୍ଥିତି
ଲଦାଖ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ବିଶେଷ ମାନ୍ୟତାର ଦାବି କରିଆସୁଛି। ୨୦୧୯ ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟର ଅଂଶ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେଠାକାର ମୁଖ୍ୟଧାରା ରାଜନୀତିରେ ଲଦାଖର କଣ୍ଠସ୍ୱର ପ୍ରାୟତଃ ଦବାଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ହେବା ପରେ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଶାସନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମିଳିଲା, କିନ୍ତୁ ଲଦାଖରେ ଏବେ ନିଜର ନିର୍ବାଚିତ ବିଧାନସଭା ନାହିଁ। ପୂର୍ବରୁ ଚାରିଜଣ ବିଧାୟକ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ବିଧାନସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଯାଉଥିଲେ। ଲଦାଖ ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ପାର୍ବତୀୟ ବିକାଶ ପରିଷଦ ଥାଇ ପାରେ, କିନ୍ତୁ ତା’ର ପ୍ରଭାବ ସୀମିତ।
ଦ୍ରୁତ ବଢ଼ୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଓ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ପରିବେଶ ତନ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ବୌଦ୍ଧ ଓ ମୁସଲମାନ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅନନ୍ୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ। ଏହି ସମସ୍ତ କାରଣରୁ ଏଠାକାର ଜନତାଙ୍କୁ ଲାଗୁଛି ଯେ ଯଦି ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ଭଳି ସାଂବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା ମିଳେ ବା ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ପୁନଃସ୍ଥାପିତ ହୁଏ, ତେବେ ଆତ୍ମନିର୍ଣ୍ଣୟ ଓ ସଂରକ୍ଷଣର ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ବଢ଼ିବ।
ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ କ’ଣ?
ଭାରତୀୟ ସଂବିଧାନର ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ହେଉଛି ବିଶେଷ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଏକ ସମୂହ, ଯାହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଆଦିବାସୀ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ରଖୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ଦେବା। ଏହା କେବଳ ଉତ୍ତରପୂର୍ବ ଭାରତର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ଲାଗୁ ହୋଇଛି। ଏଥିରେ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ପରିଷଦ ଓ ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଷଦ ଗଠନ କରାଯାଏ। ଏହି ପରିଷଦଗୁଡ଼ିକୁ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଅଧିକାର ମିଳେ, ଯେପରିକି ଜମି ଉପରେ ଅଧିକାର, ସ୍ଥାନୀୟ ନିୟମ ତିଆରି, ପାରମ୍ପରିକ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷଣ, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଳ ଭଳି ସମ୍ବଳର ପରିଚାଳନା। ଏହା ଅଧୀନରେ କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସିଧାସଳଖ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କମ ହୁଏ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ସମୁଦାୟଙ୍କୁ ଅଧିକ କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଏ। ଦେଶରେ ଉତ୍ତରପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଅନେକଙ୍କୁ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି ବିଶେଷ ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇଛି।
ଲଦାଖକୁ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କଲେ କ‘ଣ ବଦଳିବ?
ଯଦି ଲଦାଖକୁ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ଅଧୀନରେ ବିଶେଷ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ:
– ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ: ଲଦାଖ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବା ଏକାଧିକ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ପରିଷଦ ଗଠନ ହୋଇପାରେ।
– ଜମି-ସମ୍ପଦ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ଉପରେ ଅଧିକାର: ଜନତା ଓ ପରିଷଦଙ୍କୁ ଜମି, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଳ ସ୍ରୋତ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମିଳିପାରେ।
– ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂରକ୍ଷଣ: ବୌଦ୍ଧ ମଠ, ମୁସଲମାନ ସୁଫୀ ପରମ୍ପରା ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକୁ ସାଂବିଧାନିକ ସୁରକ୍ଷା ମିଳିବ।
– ରୋଜଗାର ଓ ଶିକ୍ଷାରେ ସଂରକ୍ଷଣ: ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବକଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶେଷ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇପାରେ।
– ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା: ହିମାଳୟର ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରୁଥିବା ସ୍ଥାନୀୟ ନିୟମ ତିଆରି ସମ୍ଭବ ହେବ।
ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଦିଲ୍ଲୀ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା କମିବ ଓ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ଆତ୍ମନିର୍ଣ୍ଣୟର ଶକ୍ତି ବଢ଼ିବ।
ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ମିଳିଲେ କ’ଣ ବଦଳିବ?
ଅନ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାବି ହେଉଛି ଲଦାଖକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଦେବା। ଯଦି ଏହା ହୁଏ, ତେବେ ନିଜର ବିଧାନସଭା ଗଠନ ହେବ, ଅର୍ଥାତ ଜନତାଙ୍କ ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧି ନୀତି ତିଆରି କରିବେ। ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳୀ ରହିବେ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଶାସନ ସ୍ଥାନୀୟ ହେବ। ବିଧାୟୀ କ୍ଷମତା ବଢ଼ିବ।
ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ରୋଜଗାର, ଜମି ସଂସ୍କାର ଭଳି ବିଷୟରେ ସ୍ୱାଧୀନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇ ପାରିବ। କେନ୍ଦ୍ରର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କମିବ। ରାଜ୍ୟ-କେନ୍ଦ୍ର ସନ୍ତୁଳନ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେବ, ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ କରିପାରେ। ତେବେ, ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ମିଳିଲେ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କେନ୍ଦ୍ରର ଚିନ୍ତା ମଧ୍ୟ ବଢ଼ିପାରେ, କାରଣ ଲଦାଖ ଚୀନ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ସୀମା ସହ ସିଧାସଳଖ ଜଡ଼ିତ।
ସୋନମ ଓ୍ୱାଙ୍ଗଚୁକଙ୍କ ଦାବି ଓ ଆମରଣ ଅନଶନ
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଶିକ୍ଷାବିଦ ତଥା ପରିବେଶ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ସୋନମ ଓ୍ୱାଙ୍ଗଚୁକ ପରିବେଶ ସଂରକ୍ଷଣ, ଜଳ ସଙ୍କଟ ଓ ପାରମ୍ପରିକ ଜୀବନଶୈଳୀର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଲଦାଖକୁ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଦାବି ଉଠାଇଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଓ ଖଣିଜ ଖନନ ହିମାଳୟର ପରିବେଶକୁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଜମି ଓ ପରିଚୟ ସୁରକ୍ଷିତ ନାହିଁ। କେବଳ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ହେବା ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ। ଏବେ ଏଠାରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତରରେ ନିଆଯାଉ ନାହିଁ।
ଏହି ଦାବି ମଧ୍ୟରେ ଉଠୁଥିବା ପ୍ରଶ୍ନ
ଲଦାଖର ପ୍ରଶ୍ନ କେବଳ ପ୍ରଶାସନିକ ବା ସାଂବିଧାନିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏଥିରେ ତିନୋଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଜଡ଼ିତ:
– ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟ: ସ୍ଥାନୀୟ ସମୁଦାୟଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନଶୈଳୀ ଓ ପରମ୍ପରାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାଂବିଧାନିକ ଅଧିକାର ମିଳିବ କି?
– ପରିବେଶ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ: ହିମାଳୟ ଓ କାରାକୋରମର ପରିବେଶକୁ ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ସହ ଯୋଡ଼ାଯାଇ ପାରିବ କି?
– ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା: ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ୱାୟତ୍ତତା ଦେବା ନିରାପଦ ହେବ କି?
ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ, ଲଦାଖରେ ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ଲାଗୁ ହେବା ବା ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ମିଳିବା ଉଭୟ ସ୍ଥାନୀୟ ଜନତା ପାଇଁ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରେ। ଷଷ୍ଠ ଅନୁସୂଚୀ ସେମାନଙ୍କୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଦେବ, ଆଉ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ରାଜନୈତିକ ଆତ୍ମନିର୍ଣ୍ଣୟର ପଥ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବ। କିନ୍ତୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ସତ ଯେ ଉଭୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସାମରିକ ଚିନ୍ତା ଓ ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ନୀତିକୁ ଉପେକ୍ଷା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ।
ସୋନମ ଓ୍ୱାଙ୍ଗଚୁକ ଓ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କର ଏହି ଲଢ଼େଇ ଏକ ପ୍ରକାରେ ହିମାଳୟକୁ ବଞ୍ଚାଇବା ଓ ପାରମ୍ପରିକ ସମାଜକୁ ସଶକ୍ତ କରିବାର ଲଢ଼େଇ। ଭାରତ ଭଳି ବିବିଧତାରେ ଭରା ଦେଶରେ ଏଭଳି ଦାବିଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଓ ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ସମାଧାନ କରାଯିବା ଜରୁରୀ ।
Also Read https://purvapaksa.com/when-the-bicycle-was-a-wonder-indians-says-possessed-ghosts/
