ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ରାଜଧାନୀ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ସାଇବର ଠକମାନେ କେୱାଇସି (ନୋ ୟୋର କଷ୍ଟମର) ଅପଡେଟ୍ ଆଳରେ ଦୁଇଟି ପୃଥକ ମାମଲାରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଠକି ନେଇଛନ୍ତି।ପ୍ରଥମ ଘଟଣାରେ ସାଇବର ଠକମାନେ ନିଜକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ କର୍ମଚାରୀ ପରିଚୟ ଦେଇ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କୁ ଡାକିଥିଲେ। ଏହାପରେ ସେମାନେ କେୱାଇସି ଯାଞ୍ଚ ବାହାନାରେ ଏକ ଓଟିପି ନେଇ ତାଙ୍କ କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡ ବ୍ୟବହାର କରି ୮୧,୭୯୩ ଟଙ୍କା ହଡ଼ପ କରିଥିଲେ।
ଦ୍ୱିତୀୟ ମାମଲାରେ ଜଣେ ସାଇବର ଅପରାଧୀ ଏକ ଅଜଣା ନମ୍ବରରୁ ହ୍ୱାଟ୍ସଆପ୍ ଜରିଆରେ ଜଣେ ଯୁବକଙ୍କୁ ଭିଡିଓ କଲ୍ କରିଥିଲେ। କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ କରିବା ବାହାନାରେ ସେମାନେ ତାଙ୍କୁ ଏକ ଏପିକେ ଫାଇଲର ଲିଙ୍କ୍ ପଠାଇଥିଲେ। ଯୁବକ ଜଣକ ଲିଙ୍କ୍ ରେ କ୍ଲିକ୍ କରିବା ମାତ୍ରେ ତାଙ୍କ ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ ହ୍ୟାକ୍ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ଏହାର କିଛି ସମୟ ପରେ ତାଙ୍କ ଆକ୍ସିସ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡରୁ ୭ଟି କାରବାରରେ ପ୍ରାୟ ୩୬,୦ ଟଙ୍କା ଏବଂ ଏଚ୍ଡିଏଫ୍ସି ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡରୁ ଦୁଇଟି କାରବାରରେ ୧୯,୪୪୮ ଟଙ୍କା କଟିଯାଇଥିଲା। ଏବେ ସାଇବର ପୁଲିସ ଉଭୟ ମାମଲାର ତଦନ୍ତ ଚଳାଇଛି।
କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ଆଳରେ ଠକେଇ ଘଟଣା କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଏନେଇ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (ଆର୍ ବିଆଇ) ବାରମ୍ବାର ଲୋକଙ୍କୁ ସତର୍କ କରାଇଛି। କିଛି ମୌଳିକ ଟିପ୍ସ ଆପଣାଇ ଆପଣ ଏଭଳି ଠକେଇରୁ ନିଜକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବେ ।
ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଆଜି ଖବରରେ ଯାହା କେୱାଇସି ଠକେଇ କ’ଣ ସେ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା । କେୱାଇସି ଠକେଇରୁ କିପରି ରକ୍ଷା ପାଇବେ, କେୱାଇସି କରିବାର ସଠିକ୍ ଉପାୟ କ’ଣ ତାହା ମଧ୍ୟ ଆମେ ଶିଖିବୁ ଏବଂ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ପୋଲିସର ସାଇବର ସୁରକ୍ଷା ପରାମର୍ଶଦାତା ବିଶେଷଜ୍ଞ ରାହୁଲ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଠାରୁ ଶୁଣିବୁ ।
କେୱାଇସି କ’ଣ?
ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଅଣ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ପରିଚୟ ଏବଂ ଠିକଣା ଯାଞ୍ଚ କରିବା ପାଇଁ କେୱାଇସି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ନିଜର ଆଧାର ନମ୍ବର ଓ ପାନ୍ ନମ୍ବର ଯାଞ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ।କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ କିମ୍ବା ଯାଞ୍ଚ କରିବା ବାହାନାରେ ସାଇବର ଠକମାନେ ଠକେଇ କରୁଛନ୍ତି। ସେମାନେ ପ୍ରଥମେ ନିଜକୁ ବ୍ୟାଙ୍କ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ପ୍ରତିନିଧି ଭାବେ ପରିଚୟ ଦେଇ କଲ୍, ମେସେଜ୍ କିମ୍ବା ଇମେଲ୍ କରନ୍ତି। ସେମାନେ ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ସେବାରେ ଏକ ସମସ୍ୟା ଅଛି, ଏବଂ ଆପଣତୁରନ୍ତ ଆପଣଙ୍କ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା କରିବାରେ ବିଫଳ ହେବା ଫଳରେ ଆପଣଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ନିଲମ୍ବିତ ହେବ।ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଏଭଳି ମେସେଜ୍ କିମ୍ବା ଇମେଲ୍ ରେ ଏକ ଲିଙ୍କ୍ ରହିଥାଏ, ଯାହା ଏକ ଫିସିଂ ୱେବସାଇଟ୍ କୁ ନେଇଯାଇଥାଏ।
- କେୱାଇସି ଠକେଇକୁ ଆମେ କିପରି ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବା?
ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ କେୱାଇସି ନାମରେ କୌଣସି ଅଜଣା ନମ୍ବରରୁ ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ବିବରଣୀ ମାଗିବାକୁ କଲ୍ ଆସିଥାଏ, ତେବେ ବୁଝି ନିଅନ୍ତୁ ଏହା ଏକ ସ୍କାମ୍ କଲ୍ । ଏହି ଦୁଇଟି କଥା କୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖନ୍ତୁ ମନେ ରଖନ୍ତୁ ଯେ ଫୋନପେ, ଗୁଗୁଲ ପେ, ପେଟିଏମ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭଳି କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କ, ୟୁପିଆଇ ଆପ୍ ଆପଣଙ୍କୁ କେୱାଇସି ଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ କଲ୍ କରିବେ ନାହିଁ ।
କେୱାଇସି ଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କ କିମ୍ବା ୟୁପିଆଇ ଆପ୍ କେବେ ବି ଓଟିପି ମାଗିବେ ନାହିଁ।ଯଦି କେହି ଫୋନ୍ କରି କହୁଛନ୍ତି ଯେ ଆପଣଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ବନ୍ଦ ହେବାକୁ ଯାଉଛି ଏବଂ ଆପଣଙ୍କୁ କେୱାଇସି କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, ତେବେ ଏହା ଠକେଇ। ତୁରନ୍ତ ଏଭଳି କଲ୍ କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରି ବ୍ଲକ୍ କରିଦିଅନ୍ତୁ।ତୁରନ୍ତ ସାଇବର ପୁଲିସକୁ ଖବର ଦିଅନ୍ତୁ।କେୱାଇସି ଯାଞ୍ଚ ନାମରେ କେବେ ବି ଆପଣଙ୍କ କାର୍ଡ ନମ୍ବର, ସିଭିଭି ନମ୍ବର କିମ୍ବା ପିନ୍ ନମ୍ବର ସେୟାର କରନ୍ତୁ ନାହିଁ।ଏଥିସହ କିଛି ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଗ୍ରାଫିକ୍ ରୁ ଏହାକୁ ବୁଝନ୍ତୁ।
କେୱାଇସି ଠକେଇରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ କ’ଣ କରିବେ?
କେୱାଇସି ଏକ ଜରୁରୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏହା ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ବା ଆର୍ଥିକ ଠକେଇକୁ ରୋକିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ। କେୱାଇସି ଯାଞ୍ଚ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଟଙ୍କା କୌଣସି ବେଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଛି କି ନାହିଁ ତାହା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିପାରିବେ ।
ତେବେ ଏହା ଦେଇ ଗତି କରିବା ସମୟରେ ଯଦି ଆପଣ କିଛି ଭୁଲ କରନ୍ତି ତେବେ ଆପଣ ଠକେଇର ଶିକାର ହୋଇପାରନ୍ତି । ତେଣୁ ଯଦି ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ, ଡିଜିଟାଲ ୱାଲେଟ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ାନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ସେବା ପାଇଁ କେୱାଇସି କରୁଛନ୍ତି ତେବେ କିଛି କଥା ଧ୍ୟାନ ଦିଅନ୍ତୁ । ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଗ୍ରାଫିକ୍ ରୁ ଏହାକୁ ବୁଝନ୍ତୁ।
ଗ୍ରାହକମାନେ କାହିଁକି ସେମାନଙ୍କ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ରଖିବା ଉଚିତ୍? ଉତ୍ତର- କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ କରିବାର ଅନେକ ଫାଇଦା ରହିଛି। ଏହି ପଏଣ୍ଟ-୧ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାକୁ ବୁଝନ୍ତୁ। କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହେଲେ ବ୍ୟାଙ୍କସେବାରେ କୌଣସି ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେବ ନାହିଁ। ଯଦି ଆପଣଙ୍କ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହୋଇନାହିଁ, ତେବେ ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ଅବରୋଧ ହୋଇପାରେ। ଏହା ପରେ ଏଟିଏମ୍ କାରବାର, ୟୁପିଆଇ ଆପ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟାଙ୍କିଙ୍ଗ୍ ସେବା ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୋଇପାରେ। ଯଦି କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହୋଇନଥାଏ ତେବେ ଆପଣ ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡ, ଷ୍ଟକ କିମ୍ବା ଗୋଲ୍ଡ ବଣ୍ଡରେ ନିବେଶ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଯଦି ଆପଣଙ୍କ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହୁଏ, ତେବେ ଆପଣ ବିନା କୌଣସି ବାଧାରେ କୌଣସି ମ୍ୟୁଚୁଆଲ ଫଣ୍ଡରେ ନିବେଶ କରିବାରେ ସହଜତା ପାଇବେ । ଗୁଗୁଲ୍ ପେ, ଫୋନ୍ ପେ କିମ୍ବା ପେଟିଏମ୍ ଭଳି ଅନେକ ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ୍ ଆପ୍ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହେବା ଜରୁରୀ। ଏପରି କରିବାରେ ବିଫଳ ହେଲେ ଏହି ୟୁପିଆଇ ଆପସ୍ ବ୍ୟବହାର କରି କାରବାରରେ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ।4. ଯଦି କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହୋଇନଥାଏ, ତେବେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗୁଡିକ ଋଣ କିମ୍ବା କ୍ରେଡିଟ୍ କାର୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ମନା କରିପାରନ୍ତି । ବାସ୍ତବରେ, କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ରଖିବା ଏକ ଉତ୍ତମ କ୍ରେଡିଟ୍ ସ୍କୋର ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ଋଣ ଅନୁମୋଦନକୁ ସହଜ କରେ । ଯଦି ଆପଣ କୌଣସି ବୀମା ନେଇଛନ୍ତି, ତେବେ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ରଖିବା ଜରୁରୀ । ଏହା କରିବାରେ ବିଫଳ ହେଲେ ଦାବି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବିଳମ୍ବ ହୋଇପାରେ।
କେୱାଇସି ଅପଡେଟ କରିବାର ସଠିକ ଉପାୟ କ’ଣ?
ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ଗାଇଡଲାଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ସମସ୍ତ ଆକାଉଣ୍ଟଧାରୀ ନିୟମିତ ଭାବରେ ନିଜର କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ କରିବା ଜରୁରୀ । ଆପଣ ଏହାକୁ ଉଭୟ ଅନଲାଇନ୍ ଏବଂ ଅଫଲାଇନରେ କରିପାରିବେ ।
ଅଫଲାଇନରେ କେୱାଇସି କିପରି ଅପଡେଟ କରିବେ
- ପ୍ରଥମେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ବ୍ୟାଙ୍କ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନିକଟସ୍ଥ ଶାଖାକୁ ଯାଆନ୍ତୁ।
- ସେଠାରେ କେୱାଇସି ଫର୍ମ ନେଇ ନିଜର ଆଧାର କାର୍ଡ ଓ ପାନ୍ କାର୍ଡର ବିବରଣୀ ପୂରଣ କରନ୍ତୁ।
- ଏହାପରେ ଆପଣଙ୍କ ସୂଚନା ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଭେରିଫିକେସନ୍ ହୋଇଯିବ।
ସମସ୍ତ ସୂଚନା ଠିକ୍ ହେବା ପରେ କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହେବ। ଆପଣ SMS କିମ୍ବା ଇମେଲ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ସୂଚନା ପ୍ରାପ୍ତ କରିବେ
- ଅନଲାଇନ କେୱାଇସି କିପରି ଅପଡେଟ୍ କରିବେ
- ଆପଣଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଅଫିସିଆଲ ୱେବସାଇଟ କିମ୍ବା ଆପରେ ଲଗ୍ ଇନ୍ କରନ୍ତୁ ।
- ଏହାପରେ ‘କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍’ ସେକ୍ସନରେ କ୍ଲିକ୍ କରନ୍ତୁ।
- ନିଜର ଆଧାର, ପ୍ୟାନ୍ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ।ନ୍ୟ ଜରୁରୀ କାଗଜପତ୍ର ଅପଲୋଡ୍ କରନ୍ତୁ।
- ଏହାପରେ ଆପଣଙ୍କ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବରରେ ଆସିଥିବା ଓଟିପି ଯାଞ୍ଚ କରନ୍ତୁ।
- କେୱାଇସି ଅପଡେଟ୍ ହେବା ପରେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏସଏମଏସ କିମ୍ବା ଇମେଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଭେରିଫିକେସନ ମିଳିବ ।
ନିକଟରେ ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପାସପୋର୍ଟ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଆଡଭାଇଜରୀ ଜାରି କରିଛି । ଏଥିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଗୁଗଲରେ ଅନେକ ନକଲି ୱେବସାଇଟ ରହିଛି ଯାହା ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ଠାରୁ ଶୀଘ୍ର ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ ପାସପୋର୍ଟ ପ୍ରୋସେସିଂ ବଦଳରେ ମୋଟା ଅଙ୍କର ଟଙ୍କା ଆଦାୟ କରୁଛି ।
Also read https://purvapaksa.com/bjps-growing-dominance-raises-bjds-concerns/