Pahalgam Terror Attack: ପୁଲୱାମା ଭଳି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ର ଚର୍ଚ୍ଚା ଜୋର ଧରିଛି। ଏହି ପାସ୍ ହିମାଲୟର ପୀର ପଞ୍ଜାଲ ପର୍ବତମାଳାରେ ଅବସ୍ଥିତ। କୁହାଯାଉଛି ଯେ ୬୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ହୋଇଥିବା ଏକ ଭୁଲ ଯୋଗୁଁ ଭାରତକୁ ବାରମ୍ବାର ପୁଲୱାମା, ପହଲଗାମ ଭଳି ଆଘାତ ସହିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି।
ଏହା ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପୁଞ୍ଚକୁ ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀର (PoK)ର ରାୱଲକୋଟ ସହ ସଂଯୋଗ କରେ। ଯଦି ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ଭାରତର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥାନ୍ତା, ତେବେ ପାକିସ୍ତାନ ପଟୁ ହେଉଥିବା ଅନୁପ୍ରବେଶ ଉପରେ ଅଙ୍କୁଶ ଲଗା ଯାଇ ପାରିଥାନ୍ତା ଓ ଏହା ଇସଲାମାବାଦର ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରରେ ଅଶାନ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବା କ୍ଷମତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାନ୍ତା। ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତରେ ବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ପ୍ରତିଶୋଧର ଦାବି ଉଠୁଛି। ଆସନ୍ତୁ, ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ର ପୂରା କାହାଣୀ ଓ ଏହାର ରଣନୈତିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଜାଣିବା।
ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍: ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଅନୁପ୍ରବେଶ ମାର୍ଗ
ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବିଶ୍ଳେଷକ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ କର୍ଣ୍ଣେଲ (ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ) ଜେ.ଏସ୍. ସୋଢୀଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ୨,୬୩୭ ମିଟର (୮,୬୫୨ ଫୁଟ) ଉଚ୍ଚତାରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ଅଂଚଳରୁ ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀର (PoK) ଉପତ୍ୟକାର ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକାରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଅନୁପ୍ରବେଶର ମୁଖ୍ୟ ମାର୍ଗ ହୋଇଛି।
ଭାରତ ପାଇଁ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱ
ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ଯଦି ଭାରତର ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହେ, ତେବେ ଏହା ରଣନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବହୁତ ଲାଭଦାୟକ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ଅଧୀନରେ ରହିଛି। ଯଦି ଏହା ଭାରତର ହାତରେ ରହିଥାନ୍ତା, ତେବେ ପୁଞ୍ଚ ଓ ଉରୀ ମଧ୍ୟରେ ରାସ୍ତାର ଦୂରତ୍ୱ ୨୮୨ କିଲୋମିଟରରୁ କମି ୫୬ କିଲୋମିଟର ହୋଇଥାନ୍ତା। ଏହା ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକା ମଧ୍ୟରେ ଉନ୍ନତ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରିଥାନ୍ତା, ସେନାର ରସଦ ଯୋଗାଣ ଓ ଯାତାୟତରେ ସୁଧାର ଆଣିଥାନ୍ତା।
ବିଭାଜନ ପୂର୍ବରୁ ହାଜୀ ପୀର ଭାରତର ଅଧୀନରେ ଥିଲା
ବିଭାଜନ ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍ତର କାଶ୍ମୀର (ଜମ୍ମୁ ଉପତ୍ୟକା) ଓ ଦକ୍ଷିଣ କାଶ୍ମୀର (ଉପତ୍ୟକା) ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ରାସ୍ତା ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ଦେଇ ଯାଉଥିଲା। କିନ୍ତୁ ୧୯୪୮ରେ ପାକିସ୍ତାନ PoK ସହିତ ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର କରିଥିଲା। ଏହା ଭାରତର ହାତରୁ ଖସି ଯାଇଥିଲା। ଏହି ପାସ୍ ଭାରତକୁ PoKର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶରେ ସହଜରେ ପହଞ୍ଚିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାନ୍ତା ଓ ପାକିସ୍ତାନକୁ ତା’ର ଦୁର୍ବଳ ସ୍ଥିତିର ଅନୁଭବ କରାଇଥାନ୍ତା।
୬୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ କ’ଣ ହୋଇଥିଲା?
ସୋଢୀଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ତାଶକନ୍ଦ ଚୁକ୍ତି ସମୟରେ ଭାରତ ନିଜର ଜିତିଥିବା ଭୂମି ପାକିସ୍ତାନକୁ ଫେରାଇ ଦେଇଥିଲା। ଭାରତର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ଥିତି ସତ୍ତ୍ୱେ ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ଇସଲାମାବାଦକୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏହି ଭୁଲ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଭାରତକୁ ବାରମ୍ବାର ଆଘାତ ଦେଉଛି। ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ପାସ୍ର ଦୁରୁପଯୋଗ କରି କାଶ୍ମୀରରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଓ ଆତଙ୍କବାଦ ଜାରି ରଖି ଭାରତକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଉଛି।
୧୯୬୫ରେ ଭାରତ କିପରି ହାଜୀ ପୀର ଅଧିକାର କରିଥିଲା?
୧୯୪୮ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପାକିସ୍ତାନ କାଶ୍ମୀରର ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ଅଂଶ ଅଧିକାର କରିଥିଲା। ୧୯୬୫ରେ ପାକିସ୍ତାନ ପୁଣି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାଶ୍ମୀର ଅଧିକାର କରିବା ଲାଗି ଯୋଜନା କରିଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଅୟୁବ ଖାନ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୬୫ରେ ଅପରେସନ ଜିବ୍ରାଲଟାର ମାଧ୍ୟମରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଗରିଲା ମୁଜାହିଦ୍ଦିନଙ୍କୁ କାଶ୍ମୀରକୁ ପଠାଇଥିଲେ।
ଅପରେସନ ବକ୍ସୀ: ଭାରତର ସଫଳତା
୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୬୫ରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ସୀମାନ୍ତ ଅତିକ୍ରମ କରି ତିନୋଟି ପାହାଡ଼ ଅଧିକାର କରିଥିଲା। ହାଜୀ ପୀର ଅଧିକାର କରିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା, କାରଣ ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ମୁଖ୍ୟ ଅନୁପ୍ରବେଶ ମାର୍ଗ ଥିଲା। ଏହି ଅଭିଯାନର ନାମ ଥିଲା ଅପରେସନ ବକ୍ସୀ। ସୋଢୀଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।
ଅପରେସନର ଯୋଜନା ଓ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ
୧୯୬୫ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପଶ୍ଚିମ ସେନାର କମାଣ୍ଡର ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ହରବକସ୍ ସିଂହ ହାଜୀ ପୀର ଅଧିକାର ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ। ଏହି ଅଭିଯାନର ନେତୃତ୍ୱ ମେଜର ଜେନେରାଲ ଏସ୍.ଏସ୍. କାଲାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୯ ଇନଫାଣ୍ଟ୍ରି ଡିଭିଜନ ଓ ବ୍ରିଗେଡିୟର ଜେଡ୍.ସି. ବକ୍ସୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୬୮ ଇନଫାଣ୍ଟ୍ରି ବ୍ରିଗେଡକୁ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ୨୬ ଅଗଷ୍ଟରେ ୧ ପାରା ବାଟାଲିୟନ ସାଙ୍କ ଆଡ଼େ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲା। ଭାରୀ ବର୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ତୀଖ ଚଢ଼ାଣ ପାର କରି ସାଙ୍କ ଅଧିକାର କରାଯାଇଥିଲା। ପରେ ଲେଡ଼ୱାଲୀ ଗାଲି ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇ ପରଦିନ ତାହା ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର କରାଗଲା।
ଯୋଜନାରେ ଅଚାନକ ପରିବର୍ତ୍ତନ
ଭାରତୀୟ ସେନାର ଯୋଜନା ଥିଲା ବେଦୋରୀ ଅଧିକାର କରିବା। କିନ୍ତୁ ବ୍ରିଗେଡିୟର ବକ୍ସୀ ବୁଝିଥିଲେ ଯେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଭାରତର ହାଜୀ ପୀର ଅଧିକାର ଯୋଜନା ବିଷୟରେ ଜଣାପଡ଼ିଯାଇଛି। ତେଣୁ ସେ ଏକତରଫା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇ ସିଧାସଳଖ ହାଜୀ ପୀର ଆଡ଼େ ଯିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ମେଜର ରଞ୍ଜିତ ସିଂହ ଦୟାଲଙ୍କୁ ଏହି ଦାୟିତ୍ୱ ଦେଇ ବ୍ରିଗେଡିୟର ବକ୍ସୀ କହିଥିଲେ, “ଯଦି ତୁମେ ହାଜୀ ପୀର ଜିତିଲ, ତୁମେ ହିରୋ ହେବ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ବିଫଳ ହେଲ, ମୋତେ ଏକତରଫା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପାଇଁ ଗିରଫ କରାଯିବ।” ମେଜର ଦୟାଲ ୨୭ ଅଗଷ୍ଟ ରାତିସାରା ଭାରୀ ବର୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ଆଗକୁ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥିଲେ ଓ ୨୮ ଅଗଷ୍ଟରେ ଅନେକ ବାଧାବିଘ୍ନ ସତ୍ତ୍ୱେ ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ। ୨୯ ଅଗଷ୍ଟରେ ପାକିସ୍ତାନ ପୁଣି ଏହା ଅଧିକାର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ସେନା ତାହାକୁ ବିଫଳ କରିଥିଲା।
ତାଶକନ୍ଦ ଚୁକ୍ତିର ଭୁଲ
୧୦ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୬୬ରେ ତାଶକନ୍ଦ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତୀୟ ଓ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାଙ୍କୁ ୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୬୫ ପୂର୍ବର ସ୍ଥିତିକୁ ଫେରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏହି ଯଥାସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ବୀରତ୍ୱର ସହ ଜିତାଯାଇଥିବା ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ମଧ୍ୟ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନୀ ଅଞ୍ଚଳର ୧,୯୨୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅଧିକାର କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସିଆଲକୋଟ, ଲାହୋର ଓ କାଶ୍ମୀରର ଉର୍ବର ଭୂମି ସହ ରଣନୈତିକ ହାଜୀ ପୀର ପାସ୍ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ଥିଲା। ୨୦୦୨ରେ ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ଲେ. ଜେନେରାଲ ଦୟାଲ ନିଜେ କହିଥିଲେ ଯେ ଏହି ପାସ୍ ଭାରତକୁ ରଣନୈତିକ ଲାଭ ଦେଉଥିଲା… ଏହାକୁ ଫେରାଇ ଦେବା ଏକ ଭୁଲ ଥିଲା।