ଜିଜିଆ ହେଉଛି ଇସଲାମିକ୍ ଶାସନରେ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିବା ଏକ କର, ଯାହା ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସୈନ୍ୟ ସେବାରୁ ମୁକ୍ତି ବଦଳରେ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଭାରତରେ ଏହାର ଇତିହାସ ମୁସଲମାନ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନଙ୍କ ଆଗମନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ, ଏବଂ ଏହା କେବଳ ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ନୁହେଁ, ବରଂ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବାର ଏକ ଉପାୟ ମଧ୍ୟ ଥିଲା ।
ଜିଜିଆର ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ଆଦାୟ
ଭାରତରେ ଜିଜିଆର ଇତିହାସ ସପ୍ତମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆରବ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନଙ୍କ ଆଗମନ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ୭୧୨ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ମୁହମ୍ମଦ ବିନ୍ କାସିମ୍ ଦ୍ୱାରା ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରଦେଶ ଅଧିକୃତ ହେବା ସହ ଭାରତରେ ଇସଲାମିକ ଶାସନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ସହିତ ସିନ୍ଧୁ ପ୍ରଦେଶର ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ବୌଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଇସଲାମ୍ ଗ୍ରହଣ କିମ୍ବା ଜିଜିଆ ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଜିଜିଆ କେବଳ ଏକ କର ନୁହେଁ, ବରଂ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଅଧୀନତାର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ଶତାବ୍ଦୀଗୁଡ଼ିକରେ ଦିଲ୍ଲୀ ସୁଲତାନାଟ୍ ଏବଂ ମୁଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ଆଦାୟ ହୋଇଥିଲା । ଜିଜିଆ ପ୍ରାୟତଃ ଖରାଜ୍ (ଭୂମି କର) ସହିତ ମିଶ୍ରିତ ହୋଇ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିଲା, ଏବଂ ଏହାର ଦର ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା ।
ଭାରତରେ ଜିଜିଆର କଠୋର ଆଦାୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦିଲ୍ଲୀ ସୁଲତାନାଟ୍ ଏବଂ ମୁଗଲ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଇଥିଲା ।
ଅଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖିଲଜୀର ଶାସନ : ଏହି ସମୟରେ ଜିଜିଆ କଠୋର ଭାବରେ ଆଦାୟ ହେଉଥିଲା । ଖିଲଜୀ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ଭାବରେ ଦୁର୍ବଳ କରିବାକୁ ଏହି କର ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । ଜିଜିଆ ଦେଇପାରୁନଥିବା ହିନ୍ଦୁଙ୍କୁ ଦାସ ଭାବରେ ବିକ୍ରି କରାଯାଉଥିଲା, ଏବଂ ଜିଜିଆ ଆଦାୟର ସମୟରେ ଅପମାନଜନକ ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକ ଅନୁସରଣ କରାଯାଉଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ଥିଲା ।
ଫିରୋଜ୍ ଶାହ୍ ତୁଗଲକ୍ର ଶାସନ : ତୁଗଲକ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଜିଜିଆର ଅଧୀନରେ ଆଣିଥିଲେ, ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ଛାଡ଼ ଥିଲା । ଏହାର ଦର ବଢ଼ାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଇସଲାମ୍ ଗ୍ରହଣ କଲେ କର ଛାଡ଼ ମିଳୁଥିଲା । ଗୁଜରାଟରେ ଅହମଦ୍ ଶାହ୍ (୧୪୧୧-୧୪୪୨) ଦ୍ୱାରା ୧୪୧୪ରେ ଜିଜିଆ କଠୋର ଭାବରେ ଆଦାୟ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ଅନେକ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାନ୍ତରିତ ହୋଇଥିଲେ ।
ଔରଙ୍ଗଜେବର ଶାସନ : ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ୍ ଅକବର୍ ୧୫୬୪ରେ ଜିଜିଆ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଔରଙ୍ଗଜେବ ୧୬୭୯ରେ ଏହାକୁ ପୁନଃପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଏହା କଠୋର ଭାବରେ ଆଦାୟ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିରୋଧ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଔରଙ୍ଗଜେବର ଫତୱାରେ ଜିଜିଆର ଦର ଧନୀ, ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଏବଂ ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଥିଲା ଧନୀ ହିନ୍ଦୁଙ୍କୁ ୪୮ ଦିରହମ୍,ମଧ୍ୟବିତ୍ତଙ୍କୁ ୨୪ ଦିରହମ୍ ଏବଂ ଦରିଦ୍ର ହିନ୍ଦୁଙ୍କୁ ୧୨ ଦିରହମ୍ ଜିଜିଆ ଭାବେ ଦେବାକୁ ପଡୁଥିଲା । ଏହି କରର କାରଣରୁ ଅନେକ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାନ୍ତରିତ ହୋଇଥିଲେ । ଜିଜିଆ ମହିଳା, ଶିଶୁ, ବୃଦ୍ଧ, ଅକ୍ଷମ ଏବଂ ବେରୋଜଗାରମାନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ ଦିଆଯାଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହାର ଆଦାୟ ଅପମାନଜନକ ଥିଲା । ମରାଠା ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଉଦୟ ସହିତ ଏହି ଅପମାନଜନକ କର ଆଦାୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଥିଲା ।
ଜିଜିଆ ନାମରେ କେମିତି ହିନ୍ଦୁ ହେଉଥିଲେ ଅପମାନିତ ?
ଜିଜିଆ ଆଦାୟର ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଐତିହାସିକ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଏହି ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକ ଇସଲାମିକ୍ ନିୟମର ଅଂଶ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ ଦବାଇ ରଖିବାର ଉପାୟ ଥିଲା । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନେ ପାଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ଆସି ଜିଜିଆ କର ପୈଠ କରୁଥିଲେ । ହିନ୍ଦୁ ମାନଙ୍କର ଘୋଡ଼ା ଚଢିବା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଥିଲା ଏବଂ କର ହାତରେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା ।
ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଛେପ ପକା ଯାଉଥିଲା ?
କିଛି ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ, ଜିଜିଆ କର ଆଦାୟ ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ମୁହଁକୁ ଆଦାୟକାରୀ ଛେପ ପକାଉଥିଲା । ଏହାର ଐତିହାସିକ ପ୍ରମାଣ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ମୁସଲମାନ ଐତିହାସିକ ଜିଆଉଦ୍ଦିନ୍ ବରାନୀଙ୍କ ଗ୍ରନ୍ଥ “ତାରିଖ୍-ଇ ଫିରୋଜଶାହୀ”ରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଯେ, କାଜୀ ମୁଗିସୁଦ୍ଦିନ୍ ବୟାନାହ୍ ସୁଲତାନ୍ ଅଲାଉଦ୍ଦିନ୍ ଖିଲଜୀଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ: “ଯଦି ଜିଜିଆ ଆଦାୟକାରୀ ହିନ୍ଦୁଙ୍କଠାରୁ ରୂପା ମାଗେ, ତେବେ ସେମାନେ ନମ୍ରତାର ସହିତ ସୁନା ଦେବା ଉଚିତ୍ । ଯଦି ଆଦାୟକାରୀ ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ଛେପ ପକାଇବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ହିନ୍ଦୁ ତାଙ୍କ ମୁହଁ ଖୋଲି ରଖିବା ଉଚିତ୍, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆଦାୟକାରୀ ତାହା କରିପାରିବେ ।” ଏହି ପରାମର୍ଶ ଜିଜିଆର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରୁଛି – ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବା ଏବଂ ଇସଲାମର ଶ୍ରେଷ୍ଠତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ।
ସୁଫି ସନ୍ଥ ବି ଥିଲେ ହିନ୍ଦୁ ଅପମାନ ସପକ୍ଷରେ !
ସୁଫି ସନ୍ଥମାନଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ ଭାରତୀୟ ଇତିହାସରେ ଧର୍ମୀୟ ଭାବେ ସହନଶୀଳ ବୋଲି ମହିମା ମଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଏଭଳି କିଛି ସୁଫି ଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ ହିନ୍ଦୁଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ସେହିଭଳି ଜଣେ ସୁଫି ସନ୍ଥ ଥିଲେ ଶୈଖ ଅହମ୍ମଦ ସିରହିନ୍ଦୀ । ଆକବରଙ୍କ ଅମଳରେ ଜିଜିଆ ଉଛେଦକୁ ସେ ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ ।
ସୁଫୀ ସନ୍ଥ ଶୈଖ୍ ଅହମଦ୍ ସିରହିନ୍ଦୀ (୧୫୬୪-୧୬୨୪), ଯାହାଙ୍କୁ ମୁଜଦ୍ଦିଦ୍ ଅଲ୍ଫ୍ ସାନି ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ, ଜିଜିଆର ଜୋରଦାର ସମର୍ଥକ ଥିଲେ । ସେ ମୁଗଲ ସମ୍ରାଟ୍ ଅକବରଙ୍କ ଉଦାରବାଦୀ ଧାର୍ମିକ ନୀତିର ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ଏବଂ ଜିଜିଆର ଉଚ୍ଛେଦକୁ ଇସଲାମର ବିରୋଧୀ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ । ସିରହିନ୍ଦୀଙ୍କ ମତରେ ଜିଜିଆ କେବଳ ଏକ କର ନୁହେଁ, ବରଂ ଅଣ-ମୁସଲମାନମାନଙ୍କୁ (ବିଶେଷକରି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ) ଅପମାନିତ କରିବା, ଭୟରେ ରଖିବା ଏବଂ ଇସଲାମର ଶ୍ରେଷ୍ଠତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାର ଏକ ଧାର୍ମିକ ଉପାୟ ଥିଲା । ଏହି କରର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ କାଫିରମାନଙ୍କୁ ଏତେ ଅପମାନିତ କରିବା ଯେ ସେମାନେ ଭଲ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିପାରିବେ ନାହିଁ, ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ଯାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ସର୍ବଦା ଭୟଭୀତ ରହିବେ ।
ସିରହିନ୍ଦୀଙ୍କ ପତ୍ରରେ ଏହି ମନୋଭାବର ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରକାଶ ମିଳେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି: “କାଫିରମାନଙ୍କଠାରୁ ଜିଜିଆ ଆଦାୟର ପ୍ରକୃତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବା, ଯେପରିକି ଜିଜିଆର ଭୟରେ ସେମାନେ ଭଲ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିପାରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ଯାପନ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ସେମାନେ ସର୍ବଦା ଭୟଭୀତ ଏବଂ କମ୍ପିତ ରହିବେ । ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରି ରଖିବା ଏବଂ ଇସଲାମର ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଶକ୍ତିକୁ ଉଚ୍ଚରେ ରଖିବା ।” ଏହି ଉଦ୍ଧୃତିରେ ସେ ଜିଜିଆକୁ ଇସଲାମର ସମ୍ମାନ ରକ୍ଷା କରିବାର ଏକ ଉପାୟ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି, ଯାହା କାଫିରମାନଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରି ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ।
ଅନ୍ୟ ଏକ ଚିଠିରେ ସେ ଅକବରଙ୍କ ନୀତିର ବିରୋଧ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି: “ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନରେ ଜିଜିଆର ଉଚ୍ଛେଦ ହେଉଛି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ସହିତ ଶାସକମାନଙ୍କର ବନ୍ଧୁତ୍ୱର ଫଳ… ଶାସକମାନଙ୍କର କ’ଣ ଅଧିକାର ଯେ ସେମାନେ ଜିଜିଆ ଆଦାୟ ବନ୍ଦ କରିବେ? ଅଲ୍ଲାହ୍ ନିଜେ କାଫିରମାନଙ୍କର ଅପମାନ ଏବଂ ଅବନତି ପାଇଁ ଜିଜିଆର ଆଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଯାହା ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କର ଅପମାନ, ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ଶକ୍ତି ।” ଏହା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ସିରହିନ୍ଦୀ ଜିଜିଆକୁ ଶରିଆହ୍ (ଇସଲାମିକ୍ ନିୟମ)ର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଦେଖୁଥିଲେ ଏବଂ ଏହାର ଉଚ୍ଛେଦକୁ ଇସଲାମର ଅପମାନ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ । ସେ ଅକବରଙ୍କ ସୁଲହ୍-ଇ-କୁଲ୍ (ସାର୍ବଜନୀନ ଶାନ୍ତି) ନୀତିର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଅଣ-ଇସଲାମିକ୍ ବିଶ୍ୱାସକୁ ସହନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଉଥିଲା ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠତାକୁ ଦୁର୍ବଳ କରୁଥିଲା ।
ସିରହିନ୍ଦୀଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ସମ୍ରାଟ୍ ଜାହାଙ୍ଗୀର୍ ଜିଜିଆ ପୁନଃପ୍ରଚଳନ କରିବାରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ । ଯଦିଓ ଜାହାଙ୍ଗୀର୍ ୧୬୧୯ରେ ସିରହିନ୍ଦୀଙ୍କୁ ଗ୍ୱାଲିୟର୍ ଦୁର୍ଗରେ ବନ୍ଦୀ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ସିରହିନ୍ଦୀଙ୍କ ବିଚାର ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ କଠୋର ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଏବଂ ଇସଲାମର ପ୍ରଭାବ ବଢ଼ାଇବାର ଥିଲା । ସେ ଗୋମାଂସ ହତ୍ୟାକୁ ଇସଲାମର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଅଭ୍ୟାସ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ଜିଜିଆ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ଦେଖୁଥିଲେ, କହିଥିଲେ ଯେ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଜିଜିଆ ଦେବାକୁ ରାଜି ହୋଇପାରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଗୋହତ୍ୟାକୁ କେବେ ସ୍ୱୀକାର କରିବେ ନାହିଁ ।
ଭାରତରେ ଜିଜିଆ କେବଳ ଏକ କର ନୁହେଁ, ବରଂ ଧାର୍ମିକ ଅଧୀନତା ଏବଂ ଅପମାନର ପ୍ରତୀକ ଥିଲା । ଏହାର କଠୋର ଆଦାୟ ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ଧର୍ମାନ୍ତରଣ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଅସ୍ଥିରତାର କାରଣ ହୋଇଥିଲା । ଆଧୁନିକ କାଳରେ ଏହି ପ୍ରଥା ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ହୋଇଗଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଐତିହାସିକ ପ୍ରଭାବ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।
Also Read https://purvapaksa.com/senior-maoist-leader-among-10-killed-in-encounter-in-chhattisgarh/
