Pakistan: ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଶତ୍ରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଚେତାବନୀ ଦେବା କିମ୍ବା ଅଚାନକ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିୟମ ଓ ପ୍ରୋଟୋକଲ ରହିଛି, ଯାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଜାତିସଂଘ ସନଦ (UN Charter) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯୁଦ୍ଧ ସମ୍ପର୍କିତ ନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ବିଚାର ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏନେଇ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ କ’ଣ କୁହେ ।
ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଚେତାବନୀ ଦେବା ଜରୁରୀ କି?
ଆଇନଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ: ଜାତିସଂଘ ସନଦର ଧାରା ୨(୪) ଅନୁଯାୟୀ, କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଞ୍ଚଳିକ ଅଖଣ୍ଡତା କିମ୍ବା ରାଜନୈତିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ବିରୁଦ୍ଧରେ ବଳ ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ଆକ୍ରମଣ ପୂର୍ବରୁ ଚେତାବନୀ ଦେବା ଆଇନଗତ ଭାବେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କରେ କୂଟନୈତିକ ରୀତି ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ହୋଇପାରେ।
ନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ: ଚେତାବନୀ ଦେବା ଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଜର ନୈତିକତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିପାରେ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଆଗରେ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବୈଧ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିପାରେ। ଏହା ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନ ମଧ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିପାରେ।
ରଣନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ: ଚେତାବନୀ ଦେବା ଶତ୍ରୁକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ସମୟ ଦେଇପାରେ, ଯାହା ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରେ। ତେଣୁ, କେତେକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଚେତାବନୀ ବିନା ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି।
ଅଚାନକ’ ଆକ୍ରମଣ କରାଯାଇପାରିବ କି?
ଆଇନଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ: ଜାତିସଂଘ ସନଦର ଧାରା ୫୧ ଅନୁଯାୟୀ, ଯଦି କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ “ସଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ” (armed attack) ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ରର ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଅଧିକାର ରହିଛି। ଏହି ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଅଧୀନରେ “ଅଚାନକ” ଆକ୍ରମଣ କରାଯାଇପାରେ, ଯଦି ଏହା ତୁରନ୍ତ ହେଉଥିବା ବା ଆସନ୍ନ ବିପଦ (imminent threat) ରୋକିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ।
ପ୍ରି-ଏମ୍ପଟିଭ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ (Pre-emptive Strike): ଯଦି ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରମାଣ ସହ ଦାବି କରେ ଯେ ଶତ୍ରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆସନ୍ନ ଆକ୍ରମଣର ଯୋଜନା କରୁଛି, ତେବେ ସେ ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ଆକ୍ରମଣ କରିପାରେ। ଉଦାହରଣ: ୨୦୦୧ରେ ଆମେରିକାର ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଆକ୍ରମଣ। କିନ୍ତୁ, ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଆଗରେ ବୈଧ ହେବା ପାଇଁ ଆକ୍ରମଣର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ସମାନୁପାତିକତା (necessity and proportionality) ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ।
ଅନୈତିକ ଅଚାନକ ଆକ୍ରମଣ: ଯଦି କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ର ବିନା କାରଣରେ କିମ୍ବା ଆତ୍ମରକ୍ଷା ବିନା ଅଚାନକ ଆକ୍ରମଣ କରେ, ତେବେ ଏହା ଜାତିସଂଘ ସନଦର ଉଲ୍ଲଂଘନ ହେବ ଏବଂ ଏହାକୁ ବିନା କାରଣରେ ଆକ୍ରମଣ” (act of aggression) ବୋଲି ଗଣାଯାଇପାରେ। ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଦ୍ୱାରା ନିନ୍ଦା ଏବଂ ନିଷେଧାଦେଶର କାରଣ ହୋଇପାରେ।
ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ଓ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରେକ୍ଷାପଟ
ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମ୍ପର୍କରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିୟମ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ:
ଆତ୍ମରକ୍ଷା: ଯଦି ଭାରତ ପ୍ରମାଣ କରିପାରେ ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛି ଏବଂ ଏହା ଭାରତ ପାଇଁ ଆସନ୍ନ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି, ତେବେ ଭାରତ ସୀମିତ ଓ ସମାନୁପାତିକ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ (ଯେପରି ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ କିମ୍ବା ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ) କରିପାରେ।
ଜାତିସଂଘକୁ ସୂଚନା: ଆତ୍ମରକ୍ଷାରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପରେ ଭାରତକୁ ତୁରନ୍ତ ଜାତିସଂଘ ସୁରକ୍ଷା ପରିଷଦକୁ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ହେବ।
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମର୍ଥନ: ଭାରତର କାର୍ଯ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଦ୍ୱାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ହେବା ପାଇଁ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ଓ କୂଟନୈତିକ ସମର୍ଥନ ଆବଶ୍ୟକ। ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଆମେରିକା, ସୌଦି ଆରବ ଆଦି ଦେଶମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନ ଭାରତର ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅବସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
ତେବେ ଭାରତର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଅତ୍ୟଧିକ ହେଲେ ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିନ୍ଦାର କାରଣ ହୋଇପାରେ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଆତଙ୍କବାଦୀ ଶିବିର ଉପରେ ସୀମିତ ଆକ୍ରମଣ ଗ୍ରହଣୀୟ, କିନ୍ତୁ ପାକିସ୍ତାନର ନାଗରିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆକ୍ରମଣ ଅନୁଚିତ ବୋଲି ବିବେଚନା ହୋଇପାରେ।
ବାସ୍ତବ ଉଦାହରଣ
୧୯୭୧ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧ: ପାକିସ୍ତାନର ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ (ବର୍ତ୍ତମାନ ବାଂଲାଦେଶ)ରେ ଜାତିସଂହାର ଓ ଶରଣାର୍ଥୀ ସଙ୍କଟ ପରେ ଭାରତ ସାମରିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିଥିଲା। ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟ ଦ୍ୱାରା ମାନବୀୟ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା।
୨୦୧୬ ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ ଓ ୨୦୧୯ ବାଲାକୋଟ ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ: ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଶିବିର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା, ଯାହାକୁ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଓ ଆସନ୍ନ ବିପଦ ରୋକିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଦାବି କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ମିଶ୍ରିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଆମେରିକା ଭଳି ଦେଶମାନେ ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ।
ଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଚେତାବନୀ ଦେବା ଆଇନଗତ ଭାବେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଓ ନୈତିକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଅଚାନକ ଆକ୍ରମଣ ଆତ୍ମରକ୍ଷା କିମ୍ବା ଆସନ୍ନ ବିପଦ ରୋକିବା ପାଇଁ କରାଯାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଜାତିସଂଘ ସନଦ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ବୈଧ, ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ସମାନୁପାତିକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତ ଯଦି ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କରେ, ତେବେ ଏହାକୁ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ଓ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟ ଭାବେ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାକୁ ହେବ, ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମର୍ଥନ ଏହାର ବୈଧତା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବ।
ALSO READ: https://purvapaksa.com/hafiz-to-maulana-masood-looking-for-safe-house-in-pakistan/
