ୟମନରେ ଭାରତୀୟ ନର୍ସ ନିମିଷା ପ୍ରିୟାଙ୍କୁ ଜୁଲାଇ ୧୬ରେ ଫାଶୀ ଦିଆଯିବ। ଏହି ଦଣ୍ଡ ତାଙ୍କୁ ୟମନର ନାଗରିକ ତଥା ବ୍ୟବସାୟିକ ସାଙ୍ଗ ତାଲାଲ ଅବଦୋ ମହଦୀଙ୍କ ହତ୍ୟା ଅଭିଯୋଗରେ ଦିଆଯାଉଛି। ନିମିଷାଙ୍କ ପରିବାର ପୀଡ଼ିତ ପରିବାରକୁ ବ୍ଲଡ ମନି ଦେଇ ଏହି ଦଣ୍ଡ ରୋକିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ସଫଳ ହୋଇନାହାନ୍ତି। ୟମନରେ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୟଙ୍କର ଓ ଅମାନବୀୟ ପଦ୍ଧତିରେ ଦିଆଯାଏ, ଯାହାର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନିନ୍ଦା ହୋଇଆସୁଛି।
୨୦୧୭ରେ ନିମିଷାଙ୍କ ଉପରେ ତାଲାଲ ଅବଦୋ ମହଦୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ତାଙ୍କ ଶବକୁ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରି ଟ୍ୟାଙ୍କରେ ଲୁଚାଇବାର ଅଭିଯୋଗ ଲାଗିଛି। ୟମନରେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଇସଲାମୀ ଶରିଆ ଆଇନ ଉପରେ ଆଧାରିତ, ଯାହା ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ନିଷ୍ଠୁର ଓ ଅମାନବୀୟ ପଦ୍ଧତି ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ଭାରତରେ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡ ଦଉଡ଼ିରେ ଝୁଲାଇ ଦିଆଯାଏ, କିନ୍ତୁ ହୁତି ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ୟମନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ଭିନ୍ନ ଓ ଭୟଙ୍କର ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ। ୟମନରେ ସାଧାରଣତଃ ଫାଶୀ ଦଣ୍ଡ ଫାୟାରିଂ ସ୍କ୍ୱାଡ ମାଧ୍ୟମରେ ଗୁଳି ମାରି ଦିଆଯାଏ, ଯାହାର ପଦ୍ଧତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୟାନକ।
ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ କଏଦୀଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ କୌଣସି ବିଶେଷ ଖାଦ୍ୟ କିମ୍ବା ଶେଷ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣର ସୁଯୋଗ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ, ଯେପରି ଅନ୍ୟ କିଛି ଦେଶରେ (ଯେମିତି ଆମେରିକା) ଦେଖାଯାଏ। ୟମନରେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅତ୍ୟନ୍ତ କଡ଼ା ଓ ଔପଚାରିକ, ଯେଉଁଥିରେ ଧାର୍ମିକ ଓ ଆଇନଗତ ରୀତିନୀତି ପାଳନ କରାଯାଏ।
କଏଦୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଦଣ୍ଡ ବିଷୟରେ ଆଗୁଆ ଜଣାଇ ଦିଆଯାଏ। ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତାଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଯେମିତି ନମାଜ ପଢ଼ିବା କିମ୍ବା କୁରାନର ଆୟାତ ଶୁଣିବାର ସୁଯୋଗ ଦିଆଯାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେ ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ କରି ଆଲ୍ଲାଙ୍କଠାରୁ କ୍ଷମା ମାଗିପାରନ୍ତି।
ଏହାପରେ କଏଦୀଙ୍କ ଆଖିରେ ପଟି ବାନ୍ଧି ଖୋଲା ସ୍ଥାନକୁ ଆଣାଯାଏ, ଯେଉଁଠି ତାଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯିବ। ଏହି ପଦ୍ଧତି ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ଦେଶରେ ଫାୟାରିଂ ସ୍କ୍ୱାଡ ମାଧ୍ୟମରେ ଫାଶୀ ଦେବା ସମୟରେ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ। ଆଖିରେ ପଟି ବାନ୍ଧିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଗୁଳି ଚାଲିବାର ଦୃଶ୍ୟ କୈଦୀଙ୍କୁ ନ ଦେଖାଇବା ଓ ମାନସିକ ଚାପ କମାଇବା।
ଦୋଷୀକୁ ଏକ କମ୍ବଳ କିମ୍ବା କପଡ଼ାରେ ଘୋଡ଼ାଯାଏ ଓ ତାଙ୍କୁ କମ୍ବଳ କିମ୍ବା ଗାଲିଚା ଉପରେ ଓଲଟା ଶୁଆଇ ଦିଆଯାଏ। ଡାକ୍ତର ତାଙ୍କ ପିଠିରେ ହୃଦୟ ଅବସ୍ଥିତ ସ୍ଥାନରେ ଏକ ଚିହ୍ନ ଦିଅନ୍ତି। ଏହାପରେ ଜଲ୍ଲାଦ ଅଟୋମେଟିକ ରାଇଫଲରେ ହୃଦୟ ସ୍ଥାନରେ ଏକାଧିକ ଗୁଳି ଚଳାନ୍ତି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ମୃତ୍ୟୁ ହେବ। ରାଇଫଲର ମଡେଲ ସ୍ପଷ୍ଟ ନାହିଁ, ତେବେ ସମ୍ଭବତଃ AK-47 କିମ୍ବା ସମାନ ଶ୍ରେଣୀର ସାମରିକ ରାଇଫଲ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ, କାରଣ ଏହା ୟମନରେ ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ।
ୟମନର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଖରେ କ୍ଷମା କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି। ୟମନର ଦଣ୍ଡ ସଂହିତା ଅନୁଯାୟୀ, ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଗୁଳି ମାରି, ପଥର ମାରି କିମ୍ବା ମୁଣ୍ଡ କାଟି ଦିଆଯାଇପାରେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୁଳି ମାରିବା ହିଁ ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ। ଦଣ୍ଡ ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ। ହୁତି ପ୍ରଶାସନ ନିମିଷାଙ୍କ ଫାଶୀକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଛି।
ୟମନରେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ମାଫ କରିବା କିମ୍ବା ରୋକିବାର ଅଧିକାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି। ସେ ଦଣ୍ଡକୁ ମାଫ କରିପାରନ୍ତି, ସ୍ଥଗିତ ରଖିପାରନ୍ତି କିମ୍ବା ଆଜୀବନ କାରାଦଣ୍ଡରେ ବଦଳାଇ ପାରନ୍ତି।
ଯଦି ଦୋଷୀ ମହିଳା ଗର୍ଭବତୀ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ଓ ତାଙ୍କ ଦେଖାଶୁଣା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତି ମିଳିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ। ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦଣ୍ଡ ୧ରୁ ୧.୫ ବର୍ଷ ପରେ ଦିଆଯାଏ।
ୟମନ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ହତ୍ୟା, ବଳାତ୍କାର, ଆତଙ୍କବାଦ ସହିତ ବ୍ୟଭିଚାର, ସମଲିଙ୍ଗୀତା, ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ମାଦକ ଦ୍ରବ୍ୟ ଚୋରାଚାଲାଣ, ରାଷ୍ଟ୍ରଦ୍ରୋହ, ଗୁପ୍ତଚରବୃତ୍ତି ଓ ସାମରିକ ଅପରାଧ ପାଇଁ ଦିଆଯାଏ।
୨୦୧୪ ପରେ ୟମନର ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳରେ ହୁତି ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଛି, ଯେଉଁମାନେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡର ବ୍ୟବହାର ବଢ଼ାଇଛନ୍ତି, ବିଶେଷକରି “ନୈତିକ ଅପରାଧ” ଓ ରାଜନୈତିକ ବିରୋଧୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ। ହୁତି ପ୍ରଶାସନ ସାମୂହିକ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଘୋଷଣା କରିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ସମୟରେ ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଚାର ବିନା ଫାଶୀ ଦିଆଯାଇଛି। ୟମନରେ ନ୍ୟାୟିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପାରଦର୍ଶିତା ଓ ନିଷ୍ପକ୍ଷତାର ଅଭାବ ରହିଛି। ଅନେକ ସମୟରେ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଆଇନଗତ ସହାୟତା କିମ୍ବା ନିଷ୍ପକ୍ଷ ବିଚାର ମିଳେ ନାହିଁ।
ୟମନରେ ଶିଶୁ ଓ ନାବାଳକଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଇଛି, ଯାହା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ। ୟମନରେ ହୁତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଉଥିବା ଫାଶୀର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନିନ୍ଦା ହୋଇଛି, କିନ୍ତୁ ଏହାର ୟମନ ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିନାହିଁ।
ୟମନର ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଅଞ୍ଚଳ ମୁଖ୍ୟତଃ ହୁତି ବିଦ୍ରୋହୀଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଛି। ଏଥିରେ ରାଜଧାନୀ ସାନା, ହୁଦେଦା, ରାସ ଈସା ଓ ସାଲିଫ ବନ୍ଦର ପରି ପ୍ରମୁଖ ସହର ଓ ବନ୍ଦର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ହୁତି ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ଇରାନ ସମର୍ଥିତ ଓ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସେମାନେ ନିଜର ପ୍ରଶାସନିକ ଓ ସାମରିକ ଶକ୍ତି ଚଳାଉଛନ୍ତି।
ୟମନର ଅବଶିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ, ବିଶେଷକରି ଦକ୍ଷିଣ, ପୂର୍ବ ଓ କିଛି ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ମାନ୍ୟତାପ୍ରାପ୍ତ ୟମନୀ ସରକାର ଓ ତାଙ୍କ ସହଯୋଗୀଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଛି। ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଦେନ ପରି ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦର ଓ ସହର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଫାୟାରିଂ ସ୍କ୍ୱାଡ ହେଉଛି ଏକ ପଦ୍ଧତି ଯେଉଁଥିରେ ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ପାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ଠିଆ କିମ୍ବା ବସାଇ ଦିଆଯାଏ, ତାଙ୍କ ଆଖିରେ ପଟି ବାନ୍ଧାଯାଏ। ଏହାପରେ ଅନେକ ବନ୍ଧୁକଧାରୀ (ସାଧାରଣତଃ ୩–୫ କିମ୍ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ) ଏକାସାଙ୍ଗରେ ତାଙ୍କ ଉପରେ ଗୁଳି ଚଳାନ୍ତି, ମୁଖ୍ୟତଃ ହୃଦୟ ନିକଟରେ ନିଶାନା କରି। ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ତୁରନ୍ତ ଓ ନିଶ୍ଚିତ ମୃତ୍ୟୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ପଦ୍ଧତି କେତେକ ଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ, ଯେମିତି ୟମନ, ସଂଯୁକ୍ତ ଆରବ ଏମିରେଟ୍ସ, ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ, ସାଉଦି ଆରବ, ଉତ୍ତର କୋରିଆ, ଚୀନ, ଏବଂ ଆମେରିକାର କିଛି ରାଜ୍ୟରେ, ଯେମିତି ଉଟା ଓ ଦକ୍ଷିଣ କାରୋଲିନା। ତେବେ ଆମେରିକାରେ ଏହି ପଦ୍ଧତି ବହୁତ କମ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ। ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷମାନଙ୍କରେ କିଛି ରାଜ୍ୟ ଏହାକୁ ଘାତକ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନର ବିଫଳତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିକଳ୍ପ ଭାବେ ପୁନଃପ୍ରଚଳନ କରିଛନ୍ତି।
