ମେ ୭ ତାରିଖ ରାତିରେ ପାକିସ୍ତାନର ଆକାଶମାର୍ଗରୁ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣର ଜବାବ ଦେଇ ଭାରତ ଏହାର ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା। ଭାରତର ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ଚୀନ୍ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ କଷ୍ଟମାଇଜ୍ ହୋଇଥିବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି ଏବଂ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଛି। ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶକୁ ଲମ୍ବା କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଥିବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ସିଷ୍ଟମକୁ ଚୀନ୍ ନିଜ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି।
ମେ ୭-୮ ରାତିରେ ପାକିସ୍ତାନର ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଲାହୋରର ସୁରକ୍ଷା କରୁଥିବା ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ୟୁନିଟ୍ ଧ୍ୱଂସ ହେବା ସହ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରମୁଖ ବାଣିଜ୍ୟିକ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ପଦାରେ ପକାଇଥିଲା। ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁରର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଭାରତ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳ ଏବଂ ପାକ୍ ଅଧିକୃତ କଶ୍ମୀର (ପିଓକେ)ରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ଆକ୍ରମଣ କରିଛି।
ଏକ ସମନ୍ୱିତ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ (ଆଇଏଡିଏସ) ବିମାନ, ଡ୍ରୋନ ଏବଂ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଭଳି ଆକାଶମାର୍ଗ ବିପଦକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା, ଟ୍ରାକିଂ କରିବା, ପ୍ରତିରୋଧ କରିବା ଏବଂ ନଷ୍ଟ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ରାଡାର, କମାଣ୍ଡ ସେଣ୍ଟର ଏବଂ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ସାମରିକ ସମ୍ପତ୍ତିର ମିଶ୍ରଣକୁ ଏଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ।
ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ ପାକିସ୍ତାନ ଲାହୋର ପାଇଁ ଚୀନ୍ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମର ଏକ ପ୍ରକାରକୁ ଢାଲଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି। ପାକିସ୍ତାନକୁ ଚୀନ୍ ଯୋଗାଉଥିବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ସଂସ୍କରଣକୁ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ କଷ୍ଟମାଇଜ୍ କରାଯାଇଛି। ପି ର ଅର୍ଥ ସମ୍ଭବତଃ ପାକିସ୍ତାନ।
ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି ହେଉଛି ପାକିସ୍ତାନର ସ୍ତରୀୟ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର।
ସେ କହିଛନ୍ତି, ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ହେଉଛି ରୁଷିଆର ଏସ୍-୩୦୦ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଚୀନ୍ ସଂସ୍କରଣ। ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ଛତ୍ରର ଉପର ସ୍ତର ବୋଲି ବରିଷ୍ଠ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରତିନିଧି ତଥା ବିଶେଷଜ୍ଞ ସନ୍ଦୀପ ଉନ୍ନୀଥନ କହିଛନ୍ତି।
ଉନ୍ନିଥନ୍ କହିଛନ୍ତି, ଭାରତୀୟ ଆକ୍ରମଣ ପାକିସ୍ତାନର ବାୟୁ ଆକ୍ରମଣରୁ ନିଜକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏବଂ ରକ୍ଷା କରିବାର କ୍ଷମତାକୁ ହ୍ରାସ କରିଛି।
ପାକିସ୍ତାନର ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମକୁ କିପରି ଧ୍ୱଂସ କରାଗଲା ସେ ନେଇ ମଧ୍ୟ ସେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ।
ସାମରିକ ଟାର୍ଗେଟକୁ ଚୟନ କରାଯାଇ ଧ୍ୱଂସ କରାଯାଇଛି। ପାକିସ୍ତାନର ସବୁଠାରୁ ଦକ୍ଷ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ବ୍ୟାଟେରୀକୁ ଶତ୍ରୁ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମିଶନରେ ଧ୍ୱଂସ କରାଯାଇଛି।
ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏସଇଏଡି ମିଶନ ଶତ୍ରୁ ପକ୍ଷର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷାରେ ତ୍ରୁଟି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲେ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ କରିପାରିବ ବୋଲି ସେ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି।
୨୦୨୪ର ପାକିସ୍ତାନ ଦିବସ ପରେଡରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦୀର୍ଘ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର (ସାମ୍) ପ୍ରଣାଳୀ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା।
୨୦୨୧ରେ ଚୀନ୍ରୁ ଯୋଗାଣ ହୋଇଥିବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି ସେବାରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା। ଏବଂ ଏହାର ରେଞ୍ଜ ୧୨୫ କିଲୋମିଟର । ଏହା ଚୀନ୍ ସେବାରେ ଥିବା ୨୫୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ଭାରିଏଣ୍ଟଠାରୁ କମ୍ ବୋଲି ୨୦୨୪ର ପାକିସ୍ତାନ ଦିବସ ପରେଡରେ ଡିଫେନ୍ସ ନ୍ୟୁଜ୍ର ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ କୁହାଯାଇଛି।
ବେଲଜିୟମସ୍ଥିତ ଆର୍ମି ରିକଗ୍ନିସନ୍ ଗ୍ରୁପ୍ କହିଛି ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତୀୟ ବାୟୁଶକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆକାଶମାର୍ଗରୁ ଢାଲ ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି।
ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ ପାକିସ୍ତାନ କହିଛି ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବେ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି, ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ବିଇ, ଏଫଡି-୨୦, ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ଏଫ୍ଇ ଏବଂ ଏଲୱାଇ-୮୦ ଏବଂ ଏଫ୍ଏମ୍-୯୦ ଭଳି ପୁରୁଣା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏକ ସ୍ତରୀୟ ନେଟୱାର୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛି।
ଏଲୱାଇ-୮୦ ଏବଂ ଏଲୱାଇ-୮୦ଏନ ହେଉଛି ଚୀନର ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ ଏବଂ ଏହାର ଭାରିଆଣ୍ଟ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ଏର ରପ୍ତାନି ସଂସ୍କରଣ।
୨୦୧୯ରେ ଜେନେରାଲ କମର ଜାଭେଦ ବାଜଓ୍ଵା (ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ) ପାକିସ୍ତାନ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଥିବାବେଳେ ଏଲୱାଇ-୮୦ (ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬) ଲଙ୍ଗ ରେଞ୍ଜ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ୱେପନ୍ ସିଷ୍ଟମକୁ ପାକିସ୍ତାନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ।
୨୦୧୯ର ୟୁରେସିଆନ୍ ଟାଇମ୍ସର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ବାଜୱା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏଲୱାଇ-୮୦ (ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬) “ଆର୍ମି ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷମତାକୁ ବହୁତ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ବାୟୁସେନା ସହିତ ଏହାକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ମଧ୍ୟ ସୁଦୃଢ଼ କରିଛି”।
ମଧ୍ୟମ ରେଞ୍ଜ, ଚୀନ୍ ନିର୍ମିତ ଏଲୱାଇ-୮୦ ବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ ନିମ୍ନରୁ ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚତାର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏହାର ରେଞ୍ଜ ପ୍ରାୟ ୪୦ କିଲୋମିଟର ।
ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ମେ’ ୭ ଓ ୮ ତାରିଖ ରାତିରେ ଭାରତୀୟ କାଉଣ୍ଟରଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ଏ ସିଷ୍ଟମକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲା। ଏୟାରଫିଲ୍ଡ, ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସେତୁ, ସାମରିକ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟର ସମ୍ପତ୍ତିର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ମଧ୍ୟମ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୧୬ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
ଡନ୍ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୧ରେ ବାଜୱା ପାକିସ୍ତାନ ସେନା ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସରେ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ପି ହିମାଡସ୍ (ହାଇ ଟୁ ମିଡିୟମ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ) ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
ଡନ୍ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୧୦୦ କିଲୋମିଟରରୁ ଅଧିକ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ବିମାନ, କ୍ରୁଜ୍ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଭିଜୁଆଲ ରେଞ୍ଜ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସମେତ ଏକାଧିକ ଆକାଶ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ରୋକିବାରେ ସକ୍ଷମ ଥିବା ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯/ପିକୁ ଏକ ରଣନୈତିକ, ଦୀର୍ଘ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ଚୀନ୍ ହେଉଛି ପାକିସ୍ତାନର ମୁଖ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଣକାରୀ ଦେଶ। ବେଲ୍ଟ ଆଣ୍ଡ ରୋଡ୍ ଇନିସିଏଟିଭ୍ (ବିଆରଆଇ)ର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ଚୀନ୍ ଏହାର ଚୀନ୍-ପାକିସ୍ତାନ ଅର୍ଥନୈତିକ କରିଡର (ସିପିଇସି)ର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ପାକିସ୍ତାନରେ ବିପୁଳ ପୁଞ୍ଜିନିବେଶ କରିଛି।
ସ୍ଥଳଭିତ୍ତିକ ସମନ୍ୱିତ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚୀନ୍ ତା’ର ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ।
ଲଣ୍ଡନସ୍ଥିତ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ଥିଙ୍କଟ୍ୟାଙ୍କ ରୟାଲ ୟୁନାଇଟେଡ୍ ସର୍ଭିସେସ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ଚୀନ୍ର ଆଇଏଡିଏସ୍ରେ ସ୍ଥଳଭିତ୍ତିକ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ଏବଂ ଏସ୍ଏ-୨୧ ଦୀର୍ଘ ଦୂରତା ଏବଂ ଏକାଧିକ ମଧ୍ୟମ ଦୂରତା ବିଶିଷ୍ଟ ସାମ୍ (ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର) ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି।
ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁରରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ପିଓକେରେ ଥିବା ୯ଟି ଆତଙ୍କବାଦୀ ସ୍ଥଳକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବା ସହ ୧୦୦ ଜଣ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ନିପାତ କରିବା ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଆକାଶମାର୍ଗରୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା । ଭାରତର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାକିସ୍ତାନୀ ଆକ୍ରମଣକୁ ପ୍ରତିହତ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।
ପାକିସ୍ତାନ ଚୀନ୍ ନିର୍ମିତ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ବେଳେ ରୁଷନିର୍ମିତ ଏସ୍-୪୦୦ ସିଷ୍ଟମ୍ ଭାରତର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଶିଲ୍ଡରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ।
ଏସ-୪୦୦ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଉନ୍ନତ, ଯାହା ୬୦୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଲକ୍ଷ୍ୟଭେଦ କରିବା ଏବଂ ୪୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ବିପଦକୁ ରୋକିବାରେ ସକ୍ଷମ ।
ବାଜୱା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏଚ୍ କ୍ୟୁ-୯ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ ହେବାଦ୍ୱାରା ପାକିସ୍ତାନର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଭେଦ୍ୟ ହୋଇଯିବ। ତେବେ ସଦ୍ୟତମ କାଉଣ୍ଟର ଷ୍ଟ୍ରାଇକରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି ଯେ ଭାରତ ଚୀନ୍ ନିର୍ମିତ ସିଷ୍ଟମକୁ ଧକ୍କା ଦେଇ ଲାହୋରକୁ ନିରାପଦ କରିଦେଇଛି।
ଜଷ୍ଟିସ ଯଶବନ୍ତ ବର୍ମା ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ମନା କଲେ, ଖୁବ୍ଶୀଘ୍ର ଆରମ୍ଭ ହେବ ମହାଭିଯୋଗ ପ୍ରକ୍ରିୟା!