ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଠାଗାର ସ୍ଥିତି,ଏହାରଐତିହାସିକ ମହତ୍ତ୍ୱ,ରହିଥିବା ଆହ୍ୱାନ ,ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏବଂ ପହଞ୍ଚ ଏସବୁକୁ ଯଦି ବିଆଚାରକୁ ନିଆଯାଏ ଏକ ମିଶ୍ରିତ ଚିତ୍ର ସାମନାକୁ ଆସିବ । ସମୃଦ୍ଧ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ପନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଜ୍ଞାନ ସଂରକ୍ଷଣର ଏକ ଦୀର୍ଘ ପରମ୍ପରା ରହିଛି, ଯାହା ‘ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ’ ଭଳି ପ୍ରାଚୀନ ଅନୌପଚାରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସାର୍ବଜନୀନ ପାଠାଗାରରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି। ତେବେ ଏହାର ପାଠାଗାର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତି ଏକ ନିରନ୍ତର ସମସ୍ୟାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି।
ଭୁବନେଶ୍ଵରର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ରାଜ୍ୟ ପାଠାଗାର ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଉଭୟ ରାଜ୍ୟ ପାଠାଗାର ଭାବରେ ଏବଂ ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ବର ପାଇଁ ଏକ ସାର୍ବଜନୀନ ପାଠାଗାର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛିଯେଉଁଥିରେ ପୁସ୍ତକ ଏବଂ ପାଣ୍ଡୁଲିପିର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଗ୍ରହ ରହିଛି ।
ଓଡ଼ିଶା ଖଣି ନିଗମ ପକ୍ଷରୁ ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ନବୀକରଣ ଯୋଜନା ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟର ଏକ ଭଲ ପଦକ୍ଷେପ ।
ଏଥିରେ ଡିଜିଟାଲ ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣ , ସିସିଟିଭି ସର୍ଭେଲାନ୍ସ ଏବଂ ଗ୍ରୀନ୍ ବିଲ୍ଡିଂ ଭଳି ପଦକ୍ଷେପ । ଏଥି ସହିତ ଏହାର ଆଧୁନିକୀକରଣ କରାଯିବା ସହ ଅନଲାଇନ୍ ଆକ୍ସେସ୍ ପାଇଁ ଏହାର ସଂଗ୍ରହକୁ ଡିଜିଟାଇଜ୍ କରିବା ଏବଂ ବସିବା କ୍ଷମତାକୁ ୫୦୦କୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ବି ରଖାଯାଇଛି। ଆଗନ୍ତୁକଙ୍କ ସୁବିଧା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଆହାର କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ମିଶନ ଶକ୍ତି କାଫେ ଭଳି ଅତିରିକ୍ତ ସୁବିଧାକୁ ମଧ୍ୟ ସମନ୍ୱିତ କରାଯାଉଛି ।
ଏହି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଗ୍ରନ୍ଥଗର ବ୍ୟତୀତ ଓଡ଼ିଶାର ସାର୍ବଜନୀନ ପାଠାଗାର ନେଟୱାର୍କରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ କିଛି ପାଠାଗାର ରହିଛି । ସୂଚନା ଓ ଲୋକସମ୍ପର୍କ ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ୮୩ଟି ଏବଂ ଗୃହ ଓ ନଗର ଉନ୍ନୟନ ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ୧୨ଟି ପାଠାଗାର ରହିଛି। ବିଶେଷକରି ବ୍ଲକସ୍ତରରେ ସରକାରୀ ସହାୟତାରେ ୩୦୦ରୁ ଅଧିକ ପାଠାଗାର ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ବା ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।
ଏହି ଉନ୍ନତ ଢାଞ୍ଚା ସତ୍ତ୍ୱେ ପାଠାଗାର ସେବାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଓ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ୨୦୦୧ ମସିହାର ଓଡ଼ିଶା ପବ୍ଲିକ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ ଆକ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନଥିବାରୁ ଏକ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ବିକାଶ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହେଉଛି।
ବିଶେଷ କରି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଆହ୍ୱାନ ବେଶୀ। ଅଧିକାଂଶ ପାଠାଗାରରେ ଆଧୁନିକ ସୁବିଧାର ଅଭାବ ରହିଛି, ପାଠାଗାରଗୁଡ଼ିକୁ ଗତିଶୀଳ ଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତେ କେବଳ ପୁସ୍ତକ ଭଣ୍ଡାର ଭାବରେ ଧାରଣା ଏବେ ବି ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି। ଭୁବନେଶ୍ୱର ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁର ଭଳି ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଭିଡ଼ ଯୋଗୁଁ ସର୍ବସାଧାରଣ ପାଠାଗାରର ଚାହିଦା ଅଧିକ ରହିଛି, କିନ୍ତୁ ସମ୍ବଳ ସୀମିତ ରହିଥିବାରୁ ଅଧିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇ ପାରୁନାହି।
ଲାଇବ୍ରେରୀର ଆବଶ୍ୟକତା ଓ ଭିତ୍ତିଭୂମି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବ୍ୟବଧାନ ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଛି । ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଅନୁପଲବ୍ଧତା କାରଣରୁ ଛାତ୍ର ଅଶାନ୍ତି ଉପରେ ବି ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ଅଧିକ ଉନ୍ନତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ତୁଳନାରେ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଡିଜିଟାଲ୍ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିୟୋଜନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଭଳି ସେବା ଗ୍ରହଣ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ଓଡିଶାର ପାଠାଗାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପଛରେ ରହିଛି।
ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରର ପ୍ରୟାସ କିଛି ଆଶା ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ପରିତ୍ୟକ୍ତ ବସରେ ବକୁଳ ଫାଉଣ୍ଡେସନର ପାଠାଗାର ଏହାର ଉଦାହରଣ ଡିଜିଟାଲ ସାକ୍ଷରତା ଓ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଓଡ଼ିଶା ସୋସାଇଟି ଅଫ୍ ଦି ଆମେରିକାନସ୍ ପକ୍ଷରୁ ଓଡ଼ିଶା ପବ୍ଲିକ୍ ଲାଇବ୍ରେରୀ ଇନିସିଏଟିଭ୍ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତରେ ଆଧୁନିକ ପାଠାଗାର ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରୁଛି। ତଥାପି, ଏହି ପ୍ରୟାସଗୁଡିକ ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗତ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ, ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଣ ଏବଂ ନୀତି କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହୋଇ ରହିଛି ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଠାଗାର ସଂସ୍କୃତିର ପରମ୍ପରା ସମୃଦ୍ଧ । ବିଗତ ବର୍ଷ ମାନଙ୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଉନ୍ନତି ଆସିଥିବା ବେଳେ ପାଠାଗାର ସ୍ଥିତି ତଥାପି ଶୋଚନୀୟ। ଅବ୍ୟବହୃତ, ପୁରୁଣା ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ଏକ ପୁରୁଣା ଆଇନଗତ ଢାଞ୍ଚା ବଦଳି9ବ ଦରକାର। ଏ ଦିଗରେ ପ୍ରଗତି ଚାଲିଛି ସତ , କିନ୍ତୁ ସମସାମୟିକ ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି, ଉପଲବ୍ଧତା ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉଦ୍ୟମ ଭଳି ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
ALSO READ: https://purvapaksa.com/bhubaneswar-to-get-10000-seater-mega-convention-centre/