ବ୍ରିକ୍ସ (ବ୍ରାଜିଲ, ରୁଷିଆ, ଭାରତ, ଚୀନ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା) ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ମେଣ୍ଟ ଯାହା ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରର ଆଧିପତ୍ୟକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ରଣନୀତି ଗ୍ରହଣ କରୁଛି। ଆମେରିକୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପ ବ୍ରିକ୍ସ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ୧୦% ଏବଂ ଏପରିକି ୧୦୦% ଟାରିଫ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ଧମକ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯଦି ସେମାନେ ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ମୁଦ୍ରା ଭାବେ ଆଧିପତ୍ୟକୁ ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି। ଏହି ଧମକର ମୂଳ କାରଣ ହେଉଛି ବ୍ରିକ୍ସ ଦେଶମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନ (de-dollarization) ପାଇଁ ଚାଲୁଥିବା ଚର୍ଚ୍ଚା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସୁନା ଓ ତୈଳ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଦ୍ୱାରା ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏକ ବିକଳ୍ପ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗଢ଼ିବାର ପ୍ରୟାସ। ଭାରତ, ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରିକ୍ସ ସଦସ୍ୟ, ନିଜର ସୁନା ମହଜୁଦକୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି, ଯାହା ଡଲାର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ରୁପିର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୂଲ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରଣନୀତି ଭାବେ ଦେଖାଯାଉଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ବ୍ରିକ୍ସର ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନ ରଣନୀତି ଏବଂ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ସୁନା ମହଜୁଦ ନୀତି,ଏହି ସବୁର କକଟେଲ୍ କେମିତି ଅଙ୍କଲ ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କୁ ରଗାଇ ଦେଇଛି ।
ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ଭୟର କାରଣ
ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ବ୍ରିକ୍ସ ପ୍ରତି ଉଦବେଗ ମୂଳ କାରଣ ହେଉଛି ଏହି ମେଣ୍ଟର ଆମେରିକୀୟ ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ମୁଦ୍ରା ଭାବେ ଆଧିପତ୍ୟକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା। ବିଶ୍ୱର ପ୍ରାୟ ୯୦% ମୁଦ୍ରା ବିନିମୟ ଏବଂ ୮୦% ତୈଳ ବ୍ୟବସାୟ ଡଲାରରେ ହୁଏ। ଏହା ଆମେରିକାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଦିଗରୁ ବିଶେଷ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ। ବ୍ରିକ୍ସ ଦେଶମାନେ, ବିଶେଷକରି ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ, ଡଲାରର ଏହି ଆଧିପତ୍ୟକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବିକଳ୍ପ ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗଢ଼ିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ୨୦୨୪ ବ୍ରିକ୍ସ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଏକ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ-ସମର୍ଥିତ ମୁଦ୍ରା “ୟୁନିଟ” ଉପରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ୪୦% ମୂଲ୍ୟ ସୁନା ଏବଂ ୬୦% ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବ। ଏହା ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ଆଧିପତ୍ୟକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରେ, ଯାହା ଆମେରିକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଶକ୍ତି ଏବଂ ସାଙ୍କେତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବ। ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ “ଆମେରିକା ପ୍ରଥମ” ନୀତି ଏହି ଆଧିପତ୍ୟକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି, ଏବଂ ସେ ବ୍ରିକ୍ସକୁ ଏକ “ଆମେରିକା-ବିରୋଧୀ” ମେଣ୍ଟ ଭାବେ ଦେଖୁଛନ୍ତି।
ବ୍ରିକ୍ସର ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନ ରଣନୀତି
ବ୍ରିକ୍ସ ଦେଶମାନେ ଡଲାରର ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ରଣନୀତି ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି:
• ସ୍ଥାନୀୟ ମୁଦ୍ରାରେ ବ୍ୟବସାୟ: ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ ନିଜ ନିଜ ମୁଦ୍ରା (ରୁବଲ ଓ ୟୁଆନ)ରେ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଛନ୍ତି। ଭାରତ ୨୦୨୨ରେ ରୁପିରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେଇଛି, ଯାହା ରୁଷିଆ ସହିତ ବ୍ୟବସାୟକୁ ସହଜ କରିଛି।
• ସୁନା ଓ ତୈଳର ବ୍ୟବହାର: ଚୀନ ଓ ରୁଷିଆ ସୁନା ମହଜୁଦକୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ତୈଳ ବ୍ୟବସାୟକୁ ଡଲାର ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ମୁଦ୍ରାରେ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ରୁଷିଆ ରୁବଲ ଓ ୟୁଆନରେ ତୈଳ ବିକ୍ରୟ କରୁଛି।
• ଆର୍ଥିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି: ବ୍ରିକ୍ସ ନୂତନ ବିକାଶ ବ୍ୟାଙ୍କ (NDB) ଏବଂ ବ୍ରିକ୍ସ ପେ ନାମକ ଏକ ବ୍ଲକଚେନ-ଆଧାରିତ ଡିଜିଟାଲ ପେମେଣ୍ଟ ସିଷ୍ଟମ ଗଢ଼ିଛି, ଯାହା SWIFT ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିକଳ୍ପ ଭାବେ କାମ କରୁଛି।
ଏହି ରଣନୀତି ଡଲାରର ଆଧିପତ୍ୟକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି, ଯାହା ଆମେରିକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ସାଙ୍କେତିକ ଶକ୍ତିକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରେ। ଟ୍ରମ୍ପ ଏହାକୁ ଆମେରିକାର ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଯୁଦ୍ଧରେ ହାରିବା ସହ ସମାନ ମନେ କରୁଛନ୍ତି, କାରଣ ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ମୁଦ୍ରା ମାନ୍ୟତା ହରାଇଲେ ଆମେରିକାର ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିତି ବଦଳିଯିବ।
ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ସୁନା ମହଜୁଦ ନୀତି
ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (RBI) ସୁନା ମହଜୁଦକୁ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି, ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ରୁପିର ମୂଲ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ରଣନୀତି ଭାବେ ଦେଖାଯାଉଛି। ୨୦୦୬ରେ ଏହା ବିଶ୍ୱର ସୁନା ମହଜୁଦର ୬% ଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ୧୧%କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଭାରତ, ଚୀନ, ପୋଲାଣ୍ଡ ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଆକ୍ରାମକ ଭାବେ ସୁନା ମହଜୁଦ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛନ୍ତି।
ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ RBI ସୁନା ମହଜୁଦ ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି ଅର୍ଥନୈତିକ ବିବିଧତା ପାଇଁ, ନା ଯେ ଡଲାରକୁ ବିସ୍ଥାପନ କରିବା ପାଇଁ। ଭାରତୀୟ ପରିବାର, ଛୋଟ ବ୍ୟବସାୟୀ ଏବଂ ମହିଳାମାନେ ସୁନାକୁ ଏକ ନିରାପଦ ଏବଂ ତରଳ ବିନିଯୋଗ ଭାବେ ଦେଖନ୍ତି, ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସମୟରେ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ। ତଥାପି, ଏହି ସୁନା ମହଜୁଦ ରୁପିର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୂଲ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ଡଲାର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ରଣନୀତି ଭାବେ କାମ କରୁଛି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଭାରତ ୟୁଏଇ ସହିତ ରୁପିରେ ତୈଳ ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ଚୁକ୍ତି କରିଛି।
ତେବେ, ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏସ. ଜୟଶଙ୍କର ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନ ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ ବା ରାଜନୈତିକ ନୀତିର ଅଂଶ ନୁହେଁ। ଭାରତ ଡଲାରର ବିରୁଦ୍ଧରେ “ଦୁର୍ଭାବନାପୂର୍ଣ୍ଣ” ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ରଖି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁନାହିଁ, ବରଂ ସାଙ୍କେଟିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବସାୟ ଜାରି ରଖିବା ପାଇଁ “ବିକଳ୍ପ ବ୍ୟବସ୍ଥା” ଖୋଜୁଛି।
ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ବ୍ରିକ୍ସ ଓ ଭାରତ ପ୍ରତି କ୍ଷୋଭ
ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ କ୍ଷୋଭ ବ୍ରିକ୍ସର ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନ ଚର୍ଚ୍ଚା ଏବଂ ଭାରତର ଏଥିରେ ସହଭାଗୀ ହେବା ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ। ସେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ବ୍ରିକ୍ସ ଆମେରିକାର ଅର୍ଥନୀତିକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଗଠିତ ହୋଇଛି। ଭାରତ, ଆମେରିକାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବସାୟ ଅଂଶୀଦାର ହୋଇଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ, ବ୍ରିକ୍ସରେ ସାମିଲ ହେବା ହେତୁ ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ଟାରିଫ ଧମକର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି। ୨୦୨୪ରେ ଭାରତ-ଆମେରିକା ବ୍ୟବସାୟ ୧୨୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଅତିକ୍ରମ କରିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଔଷଧ, ଆଇଟି ସେବା ଏବଂ ଟେକ୍ସଟାଇଲ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ। ଟାରିଫ ଲାଗୁ ହେଲେ ଭାରତୀୟ ରପ୍ତାନି ମହଙ୍ଗା ହେବ ଏବଂ ଆମେରିକୀୟ ବଜାରରେ ଏହାର ପ୍ରତିଯୋଗିତା ହ୍ରାସ ପାଇବ।
ତଥାପି, ଭାରତର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସନ୍ତୁଳିତ। ଏହା ଡଲାରର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସିଧାସଳଖ ଆକ୍ରମଣ କରୁନାହିଁ, ବରଂ ଏକ ବହୁମୁଖୀ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ଗଢ଼ିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ଯେଉଁଥିରେ ରୁପିର ଭୂମିକା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ଭାରତର ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଏକ ମଧ୍ୟମ ପଥ ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଆମେରିକା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରହିବ ଏବଂ ବ୍ରିକ୍ସରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିବିଧତା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରହିବ।
ବ୍ରିକ୍ସ ମୁଦ୍ରାର ସମ୍ଭାବନା
ବ୍ରିକ୍ସ ଏକ ସାଧାରଣ ମୁଦ୍ରା “ୟୁନିଟ” ଆଣିବା ପାଇଁ ଚର୍ଚ୍ଚା କରୁଛି, ଯାହାର ୪୦% ମୂଲ୍ୟ ସୁନା ଏବଂ ୬୦% ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବ। ଏହା ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ଆଧିପତ୍ୟକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ସଫଳତା ଅନେକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ବ୍ରିକ୍ସ ଦେଶମାନଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକୃତିର, ଏବଂ ଏକ ସାଧାରଣ ମୁଦ୍ରା ପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ନୀତିରେ ବ୍ୟାପକ ସମନ୍ୱୟ ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଚୀନର ୟୁଆନର ଆଧିପତ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି, ଯାହା ଭାରତ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ।
ଟ୍ରମ୍ପଙ୍କ ବ୍ରିକ୍ସ ଓ ଭାରତ ପ୍ରତି କ୍ଷୋଭ ଡଲାରର ବିଶ୍ୱ ଆଧିପତ୍ୟକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରୁ ଉଦ୍ଭୂତ। ବ୍ରିକ୍ସର ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନ ରଣନୀତି, ଯେପରି ସୁନା ଓ ତୈଳ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ମୁଦ୍ରାରେ ବ୍ୟବସାୟ, ଡଲାରର ଶକ୍ତିକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରୁଛି। ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ସୁନା ମହଜୁଦ ବୃଦ୍ଧି ଏକ ରଣନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ, ଯାହା ରୁପିର ମୂଲ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିବିଧତା ପାଇଁ କାମ କରୁଛି। ତଥାପି, ଭାରତ ଡି-ଡଲାରାଇଜେସନକୁ ସିଧାସଳଖ ସମର୍ଥନ କରୁନାହିଁ, ବରଂ ଏକ ସନ୍ତୁଳିତ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛି। ବ୍ରିକ୍ସ ମୁଦ୍ରାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ସଫଳତା ଅନେକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଭାରତର ପାଇଁ, ଏକ ବହୁମୁଖୀ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ଗଢ଼ିବା ଓ ଆମେରିକା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ବଜାୟ ରଖିବା ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା କରିବା ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ।
Also Readhttps://purvapaksa.com/rss-chiefs-message-on-modis-retirement/
RSS chief’s message on Modi’s retirement! ।। ମୋଦୀଙ୍କ ଅବସର ନେଇ ଆରଏସଏସ ମୁଖ୍ୟଙ୍କ ସଙ୍କେତ
