ରାୟଗଡା ଜିଲ୍ଲାର ଗୁଣୁପୁରରୁ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଛି ୧୭ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଏକ ତାମ୍ରଫଳକ ଲିପି, ଏହାଦ୍ୱାରା ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ଇତିହାସ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣି ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ୧୬୪୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ନିର୍ମିତ ଏହି ତାମ୍ର ଲିପିକୁ ଗୁରୁବାର ଦିନ ଶିଳାଲେଖକାର ବିଷ୍ଣୁମୋହନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପାଠ କରାଯାଇଥିଲା। ଯାହାକି ନନ୍ଦପୁରର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଶଙ୍କର ରାଜବଂଶର ମହାରାଜା ଏଲକେ ଦେବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି, ଏହି ତାମ୍ରଫଳକରେ ଜଣେ ଧାର୍ମିକ ନେତା ମହନ୍ତ ସହଜ ରାମ ଗୋସାଇଁଙ୍କୁ ଏକ ରାଜକୀୟ ଭୂମି ପ୍ରଦାନ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି।
୧୯ × ୭ ସେମି ମାପ ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ଫଳକଟି ଏକ ତମ୍ବା ପତ୍ର ଯାହାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ମୋଟ ୧୪ ଧାଡ଼ି ଲେଖାଯାଇଛି – ଆଗ ଭାଗରେ ଦଶଟି ଏବଂ ପଛ ଭାଗରେ ଚାରିଟି। ପଛ ଭାଗରେ ଏକ ରାଜକୀୟ ସଂହିତା ମାନୁଆଲ୍ ମଧ୍ୟ ଅଛି: ନନ୍ଦପୁର ରାଜବଂଶ ସହିତ ଜଡିତ ଏକ ପାରମ୍ପରିକ ଖଡ଼ଗ ସନ୍ତକ ରହିଛି। ବ୍ୟବହୃତ ଲିପି ପ୍ରାରମ୍ଭିକ-ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ, ଯାହା ସେହି ସମୟର ଶିଳାଲେଖ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଏହି ବିରଳ କଳାକୃତି ନନ୍ଦପୁର ଶାସକମାନଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଭୂମି ବଣ୍ଟନ, ଆଞ୍ଚଳିକ ଶାସନ ଏବଂ ମନ୍ଦିର-ଆଧାରିତ ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ମୂଲ୍ୟବାନ ପ୍ରମାଣ ପ୍ରଦାନ କରେ।
ଏହି ଫଳକରେ ଗୁଣୁପୁରରେ ଭଗବାନ ବାଲାଜୀଙ୍କୁ ଧାର୍ମିକ ପୂଜା ଏବଂ ନୈବେଦ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ଗୋସାଇଁଙ୍କୁ ଦୁଇଟି ଗ୍ରାମ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି। ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିବା ଜମିର ସୀମା ସତର୍କତାର ସହିତ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଜିରା, ସେରାମ ନାଳ, ବଂଶାବଳୀ ନଦୀ (ବଂସଧାରା) ଏବଂ ଡିବିରିସିଙ୍ଗି ଗ୍ରାମ ଦ୍ୱାରା ପରିବେଷ୍ଟିତ, ଯାହା ଏକ ଯଥେଷ୍ଟ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଭାବରେ ଅବସ୍ଥିତ ଦାନକୁ ସୂଚିତ କରେ।
ଜୁନ୍ ୧୪ ତାରିଖରେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ସରକାରୀ ଶିକ୍ଷକ ସଦାନନ୍ଦ ପଣ୍ଡା ତ୍ରିନାଥ ମହାପାତ୍ର (୯୨)ଙ୍କ ବାସଭବନରେ ଏହି ତାମ୍ରଫଳକ ପାଇଥିଲେ। ମହାପାତ୍ର କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେ ସେବାରେ ଥିବା ସମୟରେ ଐତିହାସିକ ସାନ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ଧ୍ୱଂସାବଶେଷରୁ ଫଳକଟି ଉଦ୍ଧାର କରିବା ପରେ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ସଂରକ୍ଷିତ ଥିଲା। ପରୀକ୍ଷା ପରେ, ଅଧିକାରୀ ତାମ୍ରଫଳକର ସତ୍ୟତା ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିରଳ ତାମ୍ର ଫଳକକୁ ସଫଳତାର ସହିତ ଲିପିବଦ୍ଧ ଏବଂ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ। “ଏହି ଆବିଷ୍କାର କେବଳ ଫଳକର ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପଢ଼ିବା ପାଇଁ ନୁହେଁ ବରଂ ୧୭ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜନୈତିକ-ଧାର୍ମିକ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ” ବୋଲି ଅଧିକାରୀ କହିଛନ୍ତି।
